Gontowiec Podróżny BLOG

Nadchodzi najbardziej wybuchowa noc w roku. Nawet jeśli coraz więcej miast zastępuje fajerwerkową feerię przestrzennymi pokazami laserów (chwała im za to) i tak będzie to głośna noc, dlatego pomyślałam, że zabiorę Was dzisiaj na wycieczkę po starej prochowni we Frederiksværku.

Frederiksværk to największe miasto półwyspu Halsnæs na Zelandii. Ma ok. 12,5 tys. mieszkańców. Otoczony pagórkami porośniętymi bukowym lasem, spleciony licznymi kanałami zarówno z Roskildefjordem, jak i z Arresø, największym duńskim jeziorem, wcale nie kojarzy się z pierwszą w tym kraju typowo przemysłową miejscowością, a jednak jest uważany za kolebkę duńskiego przemysłu. Dziś mówią o nim „mała Wenecja” (przez te kanały i liczne mostki), mówią też „miasto ze stali”, bo chociaż nie jest duży, pracują w nim aż dwie huty (walcownia stali i stalownia elektryczna). W 2007 r. został uznany za narodowy zabytek przemysłowy (Kulturarvsstyrelsen), jeden z 25 najlepiej zachowanych w Danii.

Jego historię doskonale określa nazwa. Friederichs Værck, czyli „dzieło Fryderyka” (dopiero z czasem ją uproszczono). Tym Fryderykiem był król Fryderyk IV, który chciał mieć w tym miejscu odlewnię armat, a wybudowany w latach 1717-1719 kanał łączący jezioro z fiordem, umożliwił wykorzystywanie w tym celu energii wodnej.

Kolejny król, Fryderyk V, podarował istniejący już młyn przemysłowy oraz spory kawałek gruntu Johanowi Frederikowi Classenowi i Justowi Fabritiusowi, którzy zbudowali tu nie tylko sporą odlewnię, ale też fabrykę prochu, dla tej drugiej zlecając wykopanie bocznej odnogi kanału. To wokół tej odnogi powstały młyny prochowe. Są wśród nich napędzane kołami wodnymi, są też napędzane elektrycznie (produkcji prochu zaprzestano w 1965 r.).

Na całym zbudowanym w latach 60. XVIII w. obszarze prochowni (Krudtværksmuseet) znajduje się szereg budynków przemysłowych. Jest piec na węgiel drzewny (1787), magazyn siarki i saletry, które wraz z węglem drzewnym stanowiły składniki czarnego prochu, jest suszarnia bawełny (1886), są dawne warsztaty i mieszkania dla robotników. Wynaleziona w 1846 r. bawełna strzelnicza stanowiła mieszaninę celulozy i kwasu azotowego. Wytwarzała dwukrotnie większe ciśnienie niż czarny proch, a jednocześnie zdecydowanie mniej dymu i osadu. Stosowana była do produkcji prochów bezdymnych.

W połowie XIX w. we Frederiksværku działały: odlewnia żelaza, fabryka maszyn (tutaj zmontowano pierwszą duńską maszynę parową), fabryka noży i szabli, fabryka prochu i walcownia miedzi oraz kilka mniejszych prywatnych firm od browarów, przez zakład kotlarski, po kuźnię narzędzi rolniczych. Do chwili zaprzestania produkcji w 1833 r. wyprodukowano tu 2500-2600 armat. Oprócz armat odlewano też kościelne dzwony. Jeden z nich wisi w stojącej nad kanałem miejscowej świątyni. Zaledwie 100 m dalej w dawnym arsenale mieści się niewielkie muzeum przemysłu (Arsenalet). Dawna odlewnia (Gjethuset) to dziś z kolei centrum kulturalne miasta.

Chociaż Frederiksværk nie należy do wybitnie turystycznych miejsc, a może właśnie dlatego, warto spędzić tutaj chociaż parę godzin. Dodam, że nie opisałam jeszcze wszystkich ciekawostek, więc pewnie będzie ciąg dalszy. Może nie od razu, ale będzie.

Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny


Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

Dodaj komentarz:

W czwartek Boże Ciało

W najbliższy czwartek 30 maja Kościół obchodzi uroczystość Najświętszego Ciała i Krwi Chrystusa popularnie nazywaną świętem Bożego Ciała. Tego dnia ... <czytaj dalej>

Składy komisji Sejmiku Województwa Lubuskiego

Radni województwa w trakcie sesji w dniu 20 maja 2024 r. wybrali przedstawicieli komisji w Sejmiku Województwa Lubuskiego VII kadencji. Wybrano ... <czytaj dalej>

Przebudowa Spichrzowej

Ostatnie przygotowania do rozpoczęcia przebudowy ulicy Spichrzowej. Konsorcjum firm TORMEL i WUPRINŻ, przebuduje ostatni, półkilometrowy odcinek ulicy Spichrzowej. Pierwsze prace ruszą ... <czytaj dalej>

UMCS z Jazz Clubem Pod Filarami

80 lat UMCS w Lublinie z Jazz Clubem „Pod Filarami”. W dniach 14 -17 maja 2024 roku w Akademickim Centrum Kultury ... <czytaj dalej>

«	lipiec 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Piękni ludzie, piękna sprawa, piękne widoki...
Muszę się wybrać!
Z.M.P. <czytaj dalej>

Taaak, dzieciństwo to fajna sprawa! ):-)
Z>M.P. <czytaj dalej>

W Polsce żaden komunizm się nie skończył <czytaj dalej>

Jesteście Panowie naprawdę"wielcy". Robicie coś z pasją i...radością. Dlaczego tacy, jak wy nie sa co najmniej radnymi. Patrząc na fo <czytaj dalej>

To jeszcze proponuje panu wojewodzie przebrać się, nieco zmienić facjate i pod pozorem boleści, rany ręki iść na SOR i zobaczyç, posłuchać, <czytaj dalej>