13 sierpnia. Trwa długi sierpniowy weekend, więc tradycji stało się zadość i pogoda postanowiła się zepsuć. Niebo zaciągnęło szarą kotarę. Siąpi.

Dziś świętują leworęczni, szczególne więc uśmiecham się do Bogdana – Gontowcowej połówki, którą w dzieciństwie próbowano na siłę „przerobić” na osobnika praworęcznego. W czasach słusznie minionych uważano, że nikt nie powinien się wyróżniać, więc za posługiwanie się przyborami szkolnymi trzymanymi w lewej dłoni dostawało się po łapach. Najczęściej linijką. Pewnie to zaszłości z jeszcze starszych czasów, kiedy „prawy” kojarzył się z prawością, uczciwością, sprawiedliwością, a „lewy” z czymś dokładnie odwrotnym i już na starcie budził sprzeciw. Bywało nawet, że leworęcznych wykluczano z życia społecznego, a dawno, dawno temu przypisywano ją magom, czarownicom i… samemu diabłu, który rzekomo miał swoich wyznawców chrzcić lewą ręką. W niegdysiejszej Japonii leworęczność u kobiety mogła być przyczyną rozwodu, a w znacznie młodszych Stanach Zjednoczonych przez długi czas istniał obowiązek rejestracji mańkutów.

Do dziś mawiamy, że ktoś ma „dwie lewe ręce do roboty”, „wstał lewą nogą”, ubrał się „na lewą stronę” albo kręci na boku jakieś „lewe interesy”. Leworęczność dorobiła się też kilku pejoratywnych określeń: mańkut, lewus, szmaja, szmania, śmania, lewszun, lewus, sulan.

Leworęczność to nie choroba, to funkcjonalna przewaga lewej strony ciała nad prawą (lewe ucho, lewe oko, lewa ręka i noga). W starożytności uważana była za dar bogów i coś w tym jest. Jak dowiedli naukowcy, na przekór dawnym skojarzeniom o „gorszości” mańkutów, leworęczni myślą szybciej, są skuteczniejsi, kiedy mają do czynienie z wieloma bodźcami, co ma niemałe znaczenie w szybkiej interpretacji dużej ilości informacji (np. podczas jazdy zatłoczonymi drogami, w sporcie, a nawet w grach komputerowych). Badania neuropsychologiczne potwierdziły, że połączenia między lewą i prawą półkulą mózgu są u nich szybsze, przez co łatwiej im używać obu półkul. W konsekwencji te równomierniej dzielą się zadaniami.

Zarówno leworęczność jak i praworęczność są w pewnym sensie dziedziczone. Leworęczni z dziada pradziada posiadają lepszą pamięć epizodyczną. Znacznie trudniej mają osoby o tzw. skrzyżowanej lateralizacji – myli im się prawa i lewa strona ciała, mają trudności z orientacją w terenie, obróceniem się we właściwą stronę, wskazaniem stron świata, mylą litery podobne (np. b i p), często piszą lusterkowo.

Przyglądając się historii piśmiennictwa, można dojść do wniosku, że cywilizacje starożytnye opierały się na leworęcznych – pisma egipskie, chińskie czy arabskie stosują zapis od prawej do lewej lub kolumnami z góry na dół, również od prawej do lewej.

Światowy Dzień Osób Leworęcznych organizowany jest od 30 lat i z każdym rokiem zyskuje na popularności. Zapoczątkowali go w 1992 r. członkowie brytyjskiego Klubu Leworęcznych i to głównie dzięki nim zaczęły powstawać sklepy z artykułami dla osób posługujących się lewą ręką. Mało kto z nas zdaje sobie sprawę, że są oni największą mniejszością na świecie – stanowią do 15% całej populacji. Dobrze, że dzisiaj nikt już nie przywiązuje dzieciom lewej ręki do tułowia, żeby zmusić je do używania prawej (w drastycznych przypadkach zakładano im nawet gips).

W drugą sobotę sierpnia świętujemy także Dzień Gry w Kręgle. Skoro pogoda na razie nie nastraja do spacerów, świetnym pomysłem może być wizyta w kręgielni, zwanej dziś światowo „centrum bowlingu”, a jeżeli macie daleko do takiego przybytku, to może warto odświeżyć sobie jakiś filmik z Fredem Flinstonem?

Dzisiejsze zdjęcie zdecydowanie nie na temat. Ot, w zadeszczony dzień przyda się sielankowy, wiejski obrazek. I tyle.

Tekst i foto Maria Gonta