Znów zmieniamy czas na zimowy. Jakie sÄ… zdrowotne skutki tej zmiany?

Mimo coraz liczniejszych gÅ‚osów ekspertów, że zmiana czasu z letniego na zimowy
i z zimowego na letni nie przynosi oczekiwanych efektów ekonomicznych (a to wÅ‚aÅ›nie byÅ‚o powodem tych zmian), nadal to robimy. Lekarze nie majÄ… wÄ…tpliwoÅ›ci, że zmieniajÄ…c czas, ingerujemy w nasz zegar biologiczny, a to skutkuje okreÅ›lonymi negatywnymi reakcjami ze strony organizmu.

Wewnętrzny zegar biologiczny
Kiedy w ciÄ…gu dnia jesteÅ›my najbardziej aktywni, a kiedy siÅ‚y nas opuszczajÄ…? Kiedy najlepiej nam siÄ™ pracuje, a kiedy ogarnia nas lenistwo? Dlaczego jedni sÄ… „sowami”, a inni „skowronkami”? O tym decyduje nasz wewnÄ™trzny zegar biologiczny, zlokalizowany
w przedniej części podwzgórza, w jÄ…drach nadskrzyżowaniowych. Pod jego dyktando przebiegajÄ… w organizmie procesy nazywane rytmami. Przy prawidÅ‚owym, stabilnym rytmie okoÅ‚odobowym wszystkie te procesy przebiegajÄ… w sposób skoordynowany. Ich zakÅ‚ócenie prowadzi nie tylko do gorszego samopoczucia, ale też do różnych problemów zdrowotnych, zarówno fizjologicznych, jak i psychicznych. Pierwszymi objawami wytrÄ…cenia z rytmu okoÅ‚odobowego sÄ… jednak najczęściej zaburzenia snu, endo- bÄ…dź egzogenne. W przypadku tych drugich czas snu nie przypada zgodnie z wÅ‚asnym rytmem okoÅ‚odobowym, lecz jest wymuszony w innej porze, np. przez pracÄ™ zmianowÄ… lub zmianÄ™ stref czasowych.

Dezorientacja w czasie – syndrom jet lag
Rozchwianie naszego wewnętrznego zegara może być spowodowane pokonywaniem
w krótkim czasie różnych stref czasowych. Dotyczy to gÅ‚ównie wielogodzinnych podróży samolotem i jest najbardziej odczuwalne, gdy przemieszczamy siÄ™ na wschód. Taka podróż daje pozory skrócenia dnia, a do tego naszemu organizmowi jest trudniej siÄ™ przyzwyczaić. NajistotniejszÄ… przyczynÄ… jet lagu sÄ… zaburzenia w wydzielaniu hormonów regulujÄ…cych naturalny cykl czuwania i snu: kortyzolu i melatoniny.

Ostatnio naukowcy coraz częściej podkreÅ›lajÄ…, że do powstania syndromu jet lagu mogÄ… prowadzić również sezonowe zmiany czasu. Choć nie sÄ… one tak dotkliwe jak pokonywanie dalekich dystansów samolotem, to i one mogÄ… powodować niekorzystne zmiany w organizmie. CzÄ™sto zwracamy uwagÄ™ na fakt, że przy zmianie czasu na zimowy bÄ™dzie można dÅ‚użej o godzinÄ™ pospać; tak jednak jest przecież tylko pierwszej nocy po zmianie.
DÅ‚ugofalowÄ… konsekwencjÄ… jest natomiast to, że krócej bÄ™dziemy mogli cieszyć siÄ™ naturalnym Å›wiatÅ‚em sÅ‚onecznym. Jak to okreÅ›liÅ‚ prof. Adam Wichniak, kierownik III Kliniki Psychiatrycznej i OÅ›rodka Medycyny Snu w Instytucie Psychiatrii i Neurologii, wchodzimy teraz w ciemnÄ… porÄ™ roku. Zmiana czasu na zimowy to w istocie trudny moment dla rytmu snu, dlatego tak ważne jest, żeby w tym okresie szczególnie zadbać o higienÄ™ snu, a w ciÄ…gu dnia maksymalnie wykorzystać Å›wiatÅ‚o sÅ‚oneczne.

Jak wzmacniać rytm snu
ZmianÄ™ czasu mogÄ… silniej odczuwać osoby, które już wczeÅ›niej doÅ›wiadczaÅ‚y zaburzeÅ„ snu. Do pogorszenia dochodzi przez negatywny wpÅ‚yw zmiany czasu na rytm wydzielania hormonów takich jak kortyzol, hormon wzrostu, hormony tarczycy, melatonina. Oprócz tego, mogÄ… wystÄ™pować problemy z koncentracjÄ… uwagi, pamiÄ™ciÄ…, bóle gÅ‚owy, zaburzenia w pracy ukÅ‚adu pokarmowego. Osoby nieodczuwajÄ…ce wczeÅ›niej problemów ze snem również mogÄ… w pierwszych dniach po zmianie czasu czuć siÄ™ gorzej.

Eksperci podkreÅ›lajÄ…, że sÄ… sposoby na Å‚agodne wejÅ›cie w czas zimowy – i nie musimy w tym celu wiÄ™cej czasu spÄ™dzać w Å‚óżku. Ważne bowiem, aby dÅ‚ugość snu po zmianie czasu byÅ‚a podobna do tej sprzed zmiany. JeÅ›li wiÄ™c przed zmianÄ… spaliÅ›my Å›rednio 6,5-7,5 godz., to tyle samo powinniÅ›my spać również po przestawieniu zegarków. Na godzinÄ™ przed snem należy unikać Å›wiatÅ‚a niebieskiego, emitowanego przez urzÄ…dzenia elektroniczne, a także emocjonalnie rozbudzajÄ…cych czynnoÅ›ci.

Ważna jest aktywność fizyczna. – Choć mamy coraz krótszy dzieÅ„ i jest ciemno, zimno i nieprzyjemnie, starajmy siÄ™ utrzymywać aktywność fizycznÄ… na poziomie zbliżonym do tego, jakÄ… mieliÅ›my w miesiÄ…cach letnich – mówi prof. Wichniak. – Aktywność w ciÄ…gu dnia powinna wynosić od 30 do 60 minut, a w dni wolne od pracy powinniÅ›my dużo czasu spÄ™dzać na zewnÄ…trz, żeby wzmacniać rytm snu i czuwania. Rano i w ciÄ…gu dnia, kiedy już zrobiÅ‚o siÄ™ ciemno, możemy doÅ›wietlać pomieszczenia.

Nie bez znaczenia jest też dieta – bogata w witaminÄ™ B6 (wspomaga produkcjÄ™ melatoniny), której dostarczÄ… m.in. jaja, miÄ™so drobiu, ryby (halibut, tuÅ„czyk, makrela, Å‚osoÅ›, dorsz), biaÅ‚a fasola, brokuÅ‚y czy banany, a także dostarczajÄ…ca tryptofanu (to prekursor serotoniny i melatoniny) – dobrymi jego źródÅ‚ami sÄ… mleko i przetwory mleczne, pestki dyni, ziarno sÅ‚onecznika.

Pomocna melatonina
W przystosowaniu siÄ™ do nowego czasu pomaga nam też wspomniana już melatonina, której możemy dostarczyć organizmowi z zewnÄ…trz. Korzystny wpÅ‚yw melatoniny na rytm okoÅ‚odobowy zostaÅ‚ dowiedziony w wielu badaniach naukowych. Zastosowaniem melatoniny w regulowaniu cyklu sen-czuwanie jako Å›rodka zapobiegajÄ…cego dezorientacji czasowej, czy to w przypadku dÅ‚ugich lotów samolotem, czy pracy zmianowej bÄ…dź zmiany czasu, jako jedna z pierwszych zajęła siÄ™ dr Josephine Arendt z Uniwersytetu Surrey w Wielkiej Brytanii. ZwróciÅ‚a ona uwagÄ™, że zastosowanie melatoniny znacznie Å‚agodzi skutki zmiany czasu i przyspiesza regeneracjÄ™ zegara biologicznego u osób szczególnie wrażliwych na takie zmiany: majÄ…cych wczeÅ›niej problemy ze snem, u osób starszych, u których poziom melatoniny jest niski (naturalnie spada od ok. 55 roku życia), czy u pacjentów z chorobami przewlekÅ‚ymi – gÅ‚ównie ukÅ‚adu krążenia i ukÅ‚adu oddechowego. Najlepiej siÄ™gnąć po niÄ… jeszcze przed zmianÄ… czasu i zażywać do kilku dni po przestawieniu zegarów.
Z reguły przyzwyczajenie do nowego czasu trwa około tygodnia. Jeśli po tym okresie nasz zegar biologiczny nadal będzie zaburzony, wskazany jest kontakt z lekarzem.

Komunikat przygotowany przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia w zwiÄ…zku z prelekcjÄ… pana prof. dr hab. n. med. Adama Wichniaka w trakcie XXI Konferencji „Polka w Europie”, zorganizowanej pod hasÅ‚em Nauki medyczne w poszukiwaniu skutecznych terapii. Zdrowie po pandemii SARS-CoV-2. Dodatkowe informacje pochodzÄ… z książki pt. „Dobranoc. Przewodnik po dobrym Å›nie” pani red. Bożeny Stasiak, Wydawnictwo Harde 2022. Październik 2022.

Konsultacja: prof. dr hab. n. med. Adam Wichniak

foto pixabay

Dodaj komentarz:

Oni tu zostajÄ…

„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powoÅ‚aniowa odbÄ™dzie siÄ™ w sobotÄ™ w sobotÄ™ 27 kwietnia. WyjÅ›cie pielgrzymki na trasÄ™ z Paradyża do Rokitna nastÄ…pi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

NieczÄ™sto zdarza siÄ™, aby tradycyjnie Å›piewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeÅ„ na lat „dwieÅ›cie”. Tak wÅ‚aÅ›nie ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ... <czytaj dalej>

«	kwiecieÅ„ 2024					»
P	W	Åš	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Dobrze! Bo wiele dobrych koncertów w tym sezonie.
Również w Sali Kameralnej. Także autorskie, naszych filharmoników. Wczoraj np. wystÄ™p dwà <czytaj dalej>

Jest tak bo zdurnieliÅ›my..... <czytaj dalej>

Tę kwestię reguluje kościół katolicki
Nauczy się by wybierać dobro.

Ale feministkom temat jest obcy i stÄ…d lewica czyli opieku <czytaj dalej>

Zlikwiduje siÄ™ wszelkie dyktaty i nakazy unijne, cofnie siÄ™ unijne imunitety, bo za dużo zasÅ‚aniajÄ…. Generalnie unia przestanie mieć cokowliek <czytaj dalej>

Jedni mówią , że życie zaczyna się po "pięćdziesiątce", a inni że dopiero po drugiej.
Wszystkiego dobrego Pani Zofio ... <czytaj dalej>