eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

poniedziałek 29 kwietnia 2024 Piotr, Robert, Bogusław

eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

95 738 30 30

redakcja@egorzowska.pl

Gontowiec Podróżny BLOG

« powrót

Kopernik, Witelon i Dzień Polskiej Nauki

19 lutego. Jedyne przysłowie dziewiętnastolutowe mówi: „Lepsza na Konrada głodnych wilków gromada, niźli chłop w koszuli”. Jak to rozumieć? Wilki to wprawdzie dla gospodarza samo zło, ale chłop w koszuli oznacza niezbyt korzystne o tej porze roku ciepło. Całą tę filozofię ujęto w porzekadle: „Gdy ciepło w lutym, zimno w marcu bywa. Paszy nieco trza zachować, by jej potem nie kupować”.

Dzisiaj przypada 550 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika, mam więc idealną okazję do przytoczenia kilku ciekawostek i anegdotek z nim związanych. Najzabawniejsza wydaje się opowiastka o słynnej „kanapce Kopernika”, na podstawie której warmiński kanonik okrzyknięty został pionierem epidemiologii. Historyjka jest wprawdzie tylko żartem naukowym, wymyślonym przez dwóch amerykańskich historyków medycyny przy okazji hucznych obchodów 500-lecia urodzin astronoma, ale zaczęła żyć własnym życiem i niektórzy nadal uważają ją za niezbity fakt historyczny.

Chodziło w niej o obronę Olsztyna przed Krzyżakami w roku 1520. Kopernik faktycznie nią dowodził i udało mu się miasto ocalić, ale wspomniana wyżej opowiastka przypisywała ten fakt głównie jego trosce o zdrowie żołnierzy oraz… kanapkom z masłem, którymi polecił ich karmić. Wiadomo nie od dziś, że posmarowany chleb zawsze spada masłem na dół, jedzenie zanieczyszczonych kanapek natomiast może wywoływać choroby i w efekcie powodować epidemie. Zabrudzone masło eliminowało ze spożycia zanieczyszczone kanapki, żołnierze nie chorowali, Kopernik okazał się jednym z pionierów epidemiologii, a Krzyżacy nie mieli szans – i tyle. Autorzy dowcipu zarzekali się, że wyszperali te sensacje w niemieckich archiwach, podparli je nawet odniesieniami do „źródeł” oraz niezbędnymi recenzjami, a publikację opatrzyli tytułem „Nicholas Copernicus and the Inception of Bread-Buttering”. Minęło 50 lat i na lep porządnie spreparowanego pseudonaukowego wywodu, ciągle nowe ćmy się łapią.
Kopernikowskich anegdot nie ma wcale tak wiele. Dwie odnoszą się do uczt z jego udziałem.
W pierwszej występuje jako „mistrz ciętej riposty” reagujący na niezbyt grzeczną uwagę gospodarza:
- Nie wiedziałem, że uczeni są tak łakomi na smaczne jadło!
- A pan myśli, że natura stworzyła smaczne potrawy tylko dla głupców?

W drugiej, kulinarnego argumentu używa podczas próby wyjaśnienia niedowiarkowi swojej teorii heliocentrycznej: „Przecież nie ogień kręci się wokół pieczeni, lecz pieczeń przy ogniu obracać się musi!”

Trzecią można znaleźć w zbiorku studenckich anegdot toruńskiego UAM-u, gdzie znajduje się wzmianka o pewnym działaczu partyjnym z Trąbek Wielkich, który odwołanie w sprawie przyjęcia córki na uniwersytet zatytułował „Do Towarzysza Mikołaja Kopernika.”

Prawdziwą skarbnicą złotych myśli kopernikańskich jest natomiast humor z zeszytów szkolnych:
- Kopernik tak długo patrzył na gwiazdy, aż Ziemia ruszyła.
- Dowodem kulistości Ziemi jest to, że kiedy statek dopłynie do horyzontu, to tonie.
- Mikołaj Kopernik odkrył, że Ziemia obraca się wokół własnej osi, a nie oś wokół Ziemi.
- Kopernik ruszył Ziemię i dlatego zobaczył, że jest okrągła.
- Od czasów Kopernika Ziemia krąży wokół Słońca.
- Matejko przedstawia Kopernika siedzącego na obrazie.

W 2020 r. dzień urodzin Mikołaja Kopernika wybrano na datę obchodów uchwalonego właśnie Dnia Nauki Polskiej. Chociaż Kopernikowi największe uznanie i rozpoznawalność w świecie przyniosła astronomia, parał się wieloma dziedzinami nauki, wśród których były ekonomia, lingwistyka, matematyka, strategia wojskowa, medycyna, dyplomacja, filozofia i prawo, a nawet – jak twierdzi Mariusz Meus z bloga Honorowy Południk Krakowski (a ja mu wierzę) – geodezja i kartografia. Warmiński kanonik w swoich badaniach korzystał z odkryć innego wielkiego uczonego, który sam o sobie mówił, że jest „synem Turyngów i Polaków”. Mówię o Witelonie – pierwszym powszechnie znanym naukowcu z Polski, jednym z najwybitniejszych średniowiecznych uczonych Europy, dziś niestety zapomnianym. Jego matka była Polką, ojcem – niemiecki osadnik z Turyngii.
Nie jest znana dokładna data jego narodzin ani śmierci, wiadomo tylko, że przyszedł na świat w okolicach Legnicy. Żył ponad wiek wcześniej od słynnego astronoma (ok.1230 - ok.1292) i dokonał doniosłych odkryć w optyce, m.in. jako pierwszy opisał zjawisko aberracji sferycznej. Był również matematykiem, fizykiem, filozofem, przyrodnikiem, dyplomatą, opiekunem synów księcia Henryka Pobożnego i oczywiście mnichem, bo w jego czasach habit był nieodzownym atrybutem w procesie zdobywania wiedzy.
Od 1274 r. był też przez pewien czas właścicielem wsi Żórawina, leżącej zaledwie kilkanaście kilometrów na południe od granic Wrocławia i dziś znanej głównie z przepięknego manierystycznego kościoła św. Trójcy. Otrzymał ją jako uposażenie od księcia Henryka Pobożnego, w momencie objęcia funkcji kanonika wrocławskiej kapituły katedralnej. W siedemsetlecie ustanowienia tej prebendy odsłonięto w Żórawinie pomnik Witelona i jest to jedno z kilku zaledwie upamiętnień tego uczonego w naszym kraju. Jako ciekawostkę dodam, że monument powstał w wyniku „przerobienia” stojącego w tym miejscu pomnika pierwszowojennego.

O żórawińskim kościółku krótko pisałam w poście z 9.08.2022 r., do którego dołączyłam kilka zdjęć. Zapraszam do ich obejrzenia https://www.facebook.com/GontowiecPodrozny/posts/pfbid02bWhq7fn1PXDoMup1v36CQ1o4YZHSamYR2FTbacjFwBSvJQbRaFmYofLRhnwdRAAUl).

Tekst i foto Maria Gonta

19 lutego 2023 08:45, admin ego

« powrót

Dodaj komentarz:

Oni tu zostają

„Zostaję!” to hasło nowej kampanii promującej Gorzów, która ma zwrócić uwagę na zalety naszego miasta, dzięki którym jest ono doskonałym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

Nieczęsto zdarza się, aby tradycyjnie śpiewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeń na lat „dwieście”. Tak właśnie ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ... <czytaj dalej>

Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę

Wspólnota Mieszkaniowa "Centrum"

ul. Sikorskiego 133 -134, Gorzów Wlkp.
tel. 95 720 48 59
branża: Wspólnoty mieszkaniowe <czytaj dalej>

"Robdom" Rober Zawór

ul. Ogińskiego 6 D m. 6, Gorzów Wlkp.
tel. 693 749 998
branża: Elektroinstalatorstwo <czytaj dalej>

"Perełka" Hotel Dla Zwierząt

ul. Wschodnia 34 a, Gorzów Wlkp.
tel. 95 723 95 53
branża: Hotele dla zwierząt <czytaj dalej>

Kalendarium eventów

«	kwiecień 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

dodaj: imprezy@egorzowska.pl

Mała wielka sprawa

admin ego:

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

Znany gorzowski lekarz Ireneusz Czerniec zaprosił w niedzielę kandydatów do Rady Miasta, dziennikarzy oraz mieszkańców na spacer ulicami śródmieścia. „Porozmawiajmy i zobaczmy, cóż dobrego możemy zrobić dla naszego miasta, w celu ... <czytaj dalej>

Bez korzeni nie zakwitniesz

Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej zapraszają uczniów klas 4-7 <czytaj dalej>

Kto zdobędzie mural dla szkoły

Murale Pamięci „Dumni z Powstańców” to ogólnopolski konkurs dla szkół <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl

admin ego:

W Ośrodku Edukacji Przyrodniczej

Niedziela, jak wiadomo, jest w sanatorium dniem bezzabiegowym, a że ... <czytaj dalej>

admin ego:

900 lat diecezji lubuskiej

Kościół na Środkowym Nadodrzu ma swoją długą, bo wielowiekową historię. ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Alkoholowa mapa Polski

Ponad 95 tys. pijanych kierowców zatrzymała policja w 2023 roku. ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Filiżanka kawy lub dwie

Czy wiesz, że filiżanka kawy może zdziałać więcej niż tylko ... <czytaj dalej>

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Anonim_2113:

Piękna muzyka była w spektaklu. Cudownie zaśpiewana piosenka finałowa. <czytaj dalej>

Anonim_2289:

108tys
I durna dająca efekt odwrotny kampania <czytaj dalej>

Anonim_6779:

Sorry, ale na co komuś w wieku 50 lat seskorolka. Jak był kort tenisowy w Parku Kopernika wybudowany w czynie społecznym to pózniej korzystali z t <czytaj dalej>

Anonim_4577:

Dobrze! Bo wiele dobrych koncertów w tym sezonie.
Również w Sali Kameralnej. Także autorskie, naszych filharmoników. Wczoraj np. występ dw� <czytaj dalej>

Anonim_9617:

Jest tak bo zdurnieliśmy..... <czytaj dalej>

eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

Twoje imię: