Tyle siÄ™ dzisiaj mówi o rozrzutnoÅ›ci RzÄ…du sÅ‚usznie minionego, o „terrorze praworzÄ…dnoÅ›ci” w wykonaniu obojÄ™tnie której ze stron naszego życia politycznego, o milionowych wsparciach dla agend rzÄ…dowych i nowo powoÅ‚ywanych fundacji, o braku, niemożnoÅ›ci rozliczeÅ„.
I prawie każdy ma swojÄ… opowieść… Mam i ja. Ale po kolei.
Jestem zaprzyjaźniony z bodaj najsÅ‚ynniejszÄ… rodzinÄ… Romów w Polsce, z jej nestorem Don Vasylem. Od jego najwczeÅ›niejszych kroków na estradzie wspieraÅ‚em go, organizujÄ…c jego koncerty, a w trudnych dla niego czasach, po niesÅ‚usznych pomówieniach, broniÅ‚em jego dobrego imienia. ByÅ‚em przy narodzinach MiÄ™dzynarodowego Festiwalu Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku, pomagaÅ‚em, jak mogÅ‚em przy jego kolejnych edycjach. To wszystko póÅ‚oficjalnie, bez wynagrodzenia, z potrzeby serca, sÅ‚użąc pomocÄ… jego pomysÅ‚odawcy Don Vasylowi.
WspóÅ‚praca z Romami wymaga zrozumienia dla ich odrÄ™bnoÅ›ci myÅ›lenia, dla poszanowania ich czÄ™sto ponad miarÄ™ wynoszonego ego, dla ich tradycyjnego podziaÅ‚u ról w rodzinie, niechÄ™ci i dystansu do zawiÅ‚ych procedur urzÄ™dniczych wspomagajÄ…cych i oceniajÄ…cych przedsiÄ™wziÄ™cia kulturalne Romów.
Ta niechęć, a wÅ‚aÅ›ciwie obawy, skutkowaÅ‚y tym, że – w odróżnieniu od innych – powoÅ‚ane przez Don Vasyla i jego przyjacióÅ‚ już w 2006 roku, Europejskie Towarzystwo Edukacji i Kultury Romów nie wystÄ™powaÅ‚o o wsparcie z utworzonego przy Ministerstwie Spraw WewnÄ™trznych i Administracji programu wspierania romskich przedsiÄ™wzięć w zakresie zachowania kultury i odrÄ™bnoÅ›ci jÄ™zyka tej mniejszoÅ›ci etnicznej, borykajÄ…c siÄ™ po drodze z problemami w finansowaniu kolejnych, tÅ‚umnie odwiedzanych (przez przybyÅ‚ych z caÅ‚ego kraju i z zagranicy Romów) Festiwali.
I tak aż do roku 2017, kiedy to zorganizowanie XXI już Festiwalu w Ciechocinku – z braku funduszy – stanęło znów pod znakiem zapytania. I przyznam siÄ™, że to za mojÄ… namowÄ… rozpoczęło wtedy aktywnÄ… dziaÅ‚alność Towarzystwo, przejmujÄ…c organizacjÄ™ Festiwalu, podpisujÄ…c umowy z podwykonawcami i dbajÄ…c o ich sfinansowanie.
ByÅ‚o to możliwe dziÄ™ki wsparciu udzielonemu przez Ministerstwo, które to wsparcie zostaÅ‚o spożytkowane i skrupulatnie rozliczone. IdÄ…c tym Å›ladem, Towarzystwo wystÄ…piÅ‚o o wsparcie Festiwalu w nastÄ™pnym 2018 roku i wsparcie to otrzymaÅ‚o. Wprawdzie znacznie mniejsze niż inne stowarzyszenie romskie, które organizuje równolegle podobny Festiwal, ale o znacznie mniejsze zasiÄ™gu oddziaÅ‚ywania, nazwany Spotkaniami. Te niezrozumiaÅ‚e faworyzowanie SpotkaÅ„ o znacznie mniejszej publicznoÅ›ci i zasiÄ™gu oddziaÅ‚ywania zdenerwowaÅ‚o Don Vasyla, który w rozmowie z urzÄ™dnikiem ministerstwa daÅ‚ temu wyraz. A co na to urzÄ™dnik, który arbitralny jednoosobowo, w sposób nieznoszÄ…cy sprzeciwu okreÅ›laÅ‚ wysokość przyznawanych dotacji? ObraziÅ‚ siÄ™ i zrezygnowaÅ‚ ze wspóÅ‚pracy…
I siÄ™ zaczęło… SprawÄ™ rozliczenia dotacji otrzymanej w 2018 roku Ministerstwo przekazaÅ‚o innemu urzÄ™dnikowi (urzÄ™dniczce), która nie rozumiejÄ…c albo nie chcÄ…c zrozumieć specyfiki przedsiÄ™wzięć romskich, posiÅ‚kujÄ…c siÄ™ tylko skomplikowanymi uwarunkowaniami zawartymi w umowie przyznajÄ…cej dotacjÄ™ (bÄ™dÄ…cej swego rodzaju dyktatem – albo podpiszesz umowÄ™ w takiej formie i skomplikowaniu, albo z dotacji nici) wykorzystujÄ…c odstÄ™pstwa od skomplikowanej struktury kosztów zgÅ‚oszonych we wniosku o dotacjÄ™ uznaÅ‚a, że część dotacji – jako (sic!) nienależnie spożytkowanÄ…, należy ministerstwu zwrócić.
Bo:
- okreÅ›lony we wniosku przychód wÅ‚asny (ze sprzedaży biletów wstÄ™pu na Festiwal) nie zostaÅ‚ osiÄ…gniÄ™ty, jakby to tylko od Towarzystwa zależaÅ‚o, ilu widzów i jakie bilety wstÄ™pu kupi,
a
- okreÅ›lone we wniosku koszty zostaÅ‚y przekroczone (bo TVP2, krótko przed telewizyjnÄ… emisjÄ… zażądaÅ‚o, aby Towarzystwo pokryÅ‚o koszty zatrudnienia reżysera transmisji telewizyjnej), a tego nie uwzglÄ™dniono we wniosku pisanym przecież na wiele miesiÄ™cy przed Festiwalem.
A skorygowany wniosek – zgodnie z wymogami umowy – Towarzystwo wysÅ‚aÅ‚o do ministerstwa, niestety, tylko pocztÄ… elektronicznÄ… i listem zwykÅ‚ym, a ten (podobno) do Ministerstwa nie dotarÅ‚ (?).
I urzÄ™dniczka, w „terrorze praworzÄ…dnoÅ›ci” tamtych lat wyliczyÅ‚a, a Ministerstwo okreÅ›liÅ‚o to w Postanowieniu, że Towarzystwo powinno zwrócić znacznÄ… część otrzymanej dotacji.
Na nic zdaÅ‚y siÄ™ wielokrotnie ponawiane wyjaÅ›nienia poparte przedÅ‚ożeniem stosownych, opisanych faktur i rachunków, że przecież dotacja zostaÅ‚a wydatkowana zgodnie z intencjÄ… jej przyznania, tylko i wyÅ‚Ä…cznie na cel okreÅ›lony w umowie o dotacjÄ™, a zarzuty sÄ… caÅ‚kowicie bezpodstawne.
W tej sytuacji i zagrożeniu Towarzystwo wspóÅ‚organizujÄ…ce Festiwal w 2018 roku, decyzjÄ… Nadzwyczajnego Zebrania CzÅ‚onków Towarzystwa – wobec braku funduszy na dziaÅ‚alność i spÅ‚atÄ™ rzekomego zadÅ‚użenia – zostaÅ‚o zlikwidowane, a ZarzÄ…d otrzymaÅ‚ Absolutorium.
I to by byÅ‚o na tyle? Nic bardziej bÅ‚Ä™dnego! Ministerstwo, po latach bezowocnych wyjaÅ›nieÅ„ i staraÅ„ ze strony Towarzystwa, postanowiÅ‚o wÅ‚aÅ›nie, że… obowiÄ…zkiem zwrotu dotacji z 2018 roku obciąży, wobec jego likwidacji… czÅ‚onków ZarzÄ…du zlikwidowanego Towarzystwa!
I to jest ten „terror praworzÄ…dnoÅ›ci” sprzed lat w rozumieniu i wykonaniu sÅ‚usznie minionej wÅ‚adzy. Tam miliony dla lipnych agend rzÄ…dowych i nowo powoÅ‚ywanych fundacji i stowarzyszeÅ„, a tutaj przedstawiane z uporem maniaka żądanie zwrotu sÅ‚usznie i zgodnie z umowÄ… spożytkowanej dotacji.
Z przynależnymi od 2018 roku odsetkami za zwÅ‚okÄ™, oczywiÅ›cie… Od tych, którzy w pocie czoÅ‚a, bez należnego wynagrodzenia przygotowali, zorganizowali i rozliczyli XXII Festiwal Romski w Ciechocinku, w 2018 roku. A to tylko dlatego, że wydatkowane kwoty w rubryczkach siÄ™ nie zgadzaÅ‚y!
Cóż… Konia z rzÄ™dem (i cygaÅ„ski wóz taborowy) temu, kto organizujÄ…c wielki Festiwal z dziesiÄ…tkami koniecznych w sÅ‚użbach porzÄ…dkowych osób, koniecznoÅ›ciÄ… sfinansowania budowy wielkiej sceny, zapewnienia nagÅ‚oÅ›nienia, siedzeÅ„ dla wielkiej widowni najwiÄ™kszego na Å›wiecie Festiwalu Romskiego przewidzi wszystkie bieżące wydatki! Temu, który wszystkie wydatki zamknie kwotÄ… 60 tysiÄ™cy zÅ‚otych. Tych 60. tysiÄ™cy zÅ‚otych z ministerialnej dotacji, której część majÄ… teraz zwrócić Ministerstwu (z odsetkami liczonymi od 2018 roku) czÅ‚onkowie zlikwidowanego Towarzystwa – bezrobotni Romowie, no i ja, odpowiedzialny za caÅ‚ość rozliczeÅ„, emeryt.
Taki to jest „terror praworzÄ…dnoÅ›ci” w oparciu o sucho interpretowane przepisy umowy o przyznaniu dotacji stowarzyszeniu romskiemu. Bo przecież „winien” musi siÄ™ zgadzać z „ma”.
Tylko kto tu jest winien, a kto ma? Bo na pewno nie ja. I z obawÄ… czekam, aż przyjdzie komornik i zechce mi – z gÅ‚odowej emerytury – potrÄ…cać dÅ‚ug pozostaÅ‚y (?) po zlikwidowanym stowarzyszeniu romskim.
Za co? Ano za ciężkÄ… pracÄ™ przy organizowaniu znaczÄ…cego, najwiÄ™kszego na Å›wiecie, wspaniaÅ‚ego, transmitowanego przez telewizjÄ™ na żywo na caÅ‚y Å›wiat, kultywujÄ…cego kulturÄ™ i jÄ™zyk Romów, MiÄ™dzynarodowego Festiwalu Piosenki i Kultury Romów w Ciechocinku, w 2018 roku. Teraz, po tylu latach, z odsetkami za zwÅ‚okÄ™. CzyjÄ… zwÅ‚okÄ™?
Ale machina „sprawiedliwoÅ›ci”, tak pojmowanej przez urzÄ™dników minionego RzÄ…du, już ruszyÅ‚a i wÅ‚aÅ›nie zostaÅ‚em poinformowany, że jeszcze za rzÄ…dów tamtego skÅ‚adu Ministerstwa, w ubiegÅ‚ym roku, wpisany zostaÅ‚em do rejestru prowadzonego przez GÅ‚ównÄ… KomisjÄ™ OrzekajÄ…cÄ… w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych. Jeszcze i to. Z takiej maÅ‚ej chmury taki wielki deszcz? No, cóż…
PozostajÄ™ z nadziejÄ… na zmiany.
Były członek Zarządu zlikwidowanego
Europejskiego Towarzystwa Edukacji i Kultury Romów
Andrzej Trzaskowski
foto Hanna Kaup