Wracamy na Å›cieżki Bohuslänu poÅ‚ożonego nad cieÅ›ninÄ… Skagerrak w póÅ‚nocno-zachodniej części Szwecji. OdwiedzaliÅ›my tÄ™ piÄ™knÄ… krainÄ™ na poczÄ…tku lipca ubiegÅ‚ego roku, ale wszystko wskazuje na to, że i w tym roku, również w lipcu bÄ™dziemy tÄ™dy przejeżdżać.
Bohuslän bywa nazywany dziewiÄ…tym cudem Å›wiata i caÅ‚kowicie na to miano zasÅ‚uguje nie tylko z racji piÄ™knych krajobrazów, ale też z racji posiadania najwiÄ™kszej w Skandynawii kolekcji rytów naskalnych. Jeden z emerytowanych profesorów archeologii z Goeteborga niezwykle trafnie okreÅ›liÅ‚ owe ryty „najdziwniejszym Å›wiatem sztuki zachowanym do naszych czasów”.
Ta swoista galeria sztuki na wolnym powietrzu powstaÅ‚a pomiÄ™dzy 1700 a 300 rokiem przed naszÄ… erÄ…. To ponad 3000 wyrytych w skale rysunków (ciÄ…gle odkrywane sÄ… nowe) skoncentrowanych w miejscu, gdzie w epoce brÄ…zu znajdowaÅ‚ siÄ™ brzeg fiordu (poziom morza byÅ‚ w tym czasie wyższy o 15 metrów). Takie rysunkowe ryty nazywamy petroglifami (od greckiego „petros” oznaczajÄ…cego skaÅ‚Ä™ i „glyphein”, czyli „wyryć”). Nie należy ich mylić z piktogramami, które sÄ… tylko narysowane/ namalowane.
Zanim wyruszyliÅ›my w teren, by podziwiać je w miejscach pozostawionych przez naszych praprzodków, spÄ™dziliÅ›my trochÄ™ czasu w Vitlycke Museum (bilet wstÄ™pu dla wszystkich pomiÄ™dzy 20 a 65 rokiem życia kosztuje w sezonie wysokim ok. 50 zÅ‚, w sezonie niskim jest o poÅ‚owÄ™ taÅ„szy; studenci i emeryci majÄ… zniżkÄ™; dzieci i mÅ‚odzież poniżej dwudziestki – wstÄ™p bezpÅ‚atny). ZnajdujÄ…ce siÄ™ w Tanumshede muzeum jest zamkniÄ™te od listopada do koÅ„ca marca, ale kiedy jest otwarte, naprawdÄ™ warto do niego wejść. Można siÄ™ tam m.in. zapoznać z interpretacjÄ… poszczególnych rytów. PoÅ›rodku jednego z pomieszczeÅ„ ustawiono wielkÄ…, okrÄ…gÅ‚Ä…, zasÅ‚anÄ… poduszkami kanapÄ™, a na suficie ponad niÄ… przesuwajÄ… siÄ™ – niczym kadry przedstarożytnego animowanego filmu – odkryte dotychczas rysunki. Wrażenie niesamowite.
OdwiedzajÄ…c Tanumshede warto wziąć pod uwagÄ™ fakt, że niektóre pokryte rytami pÅ‚aszczyzny sÄ… na zimÄ™ szczelnie zasÅ‚aniane, co ma ochronić je przed szkodliwÄ… dziaÅ‚alnoÅ›ciÄ… lodu i Å›niegu. Z pewnoÅ›ciÄ… dotyczy to Vitlyckehällen, pÅ‚askiej skaÅ‚y znajdujÄ…cej siÄ™ 300 m od muzealnego budynku. Tylko na niej można oglÄ…dać prawie 500 pojedynczych rysunków przedstawiajÄ…cych Å‚odzie, zwierzÄ™ta, sceny z życia codziennego, polowania, bitwy. WÅ›ród ludzkich sylwetek raptem kilka odwzorowuje kobiety (wyróżniajÄ… siÄ™ posiadaniem warkocza), natomiast niemal wszystkie mÄ™skie sylwetki majÄ… bardzo wyraźnie zaakcentowanÄ… mÄ™skość.
Pierwotnie ryty nie byÅ‚y malowane. Pokryto je farbÄ… wbrew protestom archeologów. W tym przypadku wygraÅ‚ interes turystów (sÄ… zdecydowanie lepiej widoczne). Równo 30 lat temu (w 1994 r.) sztuka naskalna z gminy Tanum wpisana zostaÅ‚a na ListÄ™ Åšwiatowego Dziedzictwa UNESCO.
Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny
Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć
Oni tu zostajÄ…
„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ...
<czytaj dalej>Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>200 lat dla pani Zofii
NieczÄ™sto zdarza siÄ™, aby tradycyjnie Å›piewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeÅ„ na lat „dwieÅ›cie”. Tak wÅ‚aÅ›nie ...
<czytaj dalej>Prezydent w ministerstwie
Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
- Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ...
<czytaj dalej>