Gontowiec Podróżny BLOG

Wymyśliłam sobie, nie wiedzieć czemu, że ósmy marca powinien być piękny. Tymczasem… wyszło jak zwykle. Dwa wieki temu mawiano niezbyt pochlebnie, ale dzisiaj to się sprawdza, że „Pierwej sto godzin wyciecze, nim się niewiasta oblecze”. Nieco późniejsza wersja tego przysłowia głosiła natomiast: „Kobieta, co się stroi do południa, od południa mało warta”. Dziś nie nosimy gorsetów i tiurniur, więc takie kąśliwe porzekadła możemy odłożyć na półkę, niemniej warto je odnotować z kronikarskiego obowiązku.

Święto Kobiet to najlepszy czas, by przyjrzeć się, jak na przestrzeni wieków ewoluowały przysłowia o kobietach. Ich wertowanie okazało się bardzo interesującym studium zmieniającego się statusu kobiet. Osiemnastowieczne porzekadła mówiły wyraźnie: „Niewiasta ma być w panieńskim stanie wstydliwa, w małżeńskim poczciwa, a we wdowim stateczna”. Powinna być milczącą domatorką („Niewieście milczeć (siedzieć doma) przystoi”) zajmującą się rękodziełem („Niewieścia rzecz kądziel”) i całkowicie poddaną woli męża („Niewieście rządzić nie przystoi”). Musiały być jednak wyjątki od tego schematu, ponieważ znalazłam i taką rymowankę: „Mówią: nie taka sromota, gdy mąż sam przez się błądzi, jako gdy niewiasta mężem swoim rządzi”.

Już wtedy jednak uważano, że kobiety to istoty nie do końca odgadnione:

• „U niewiasty między „tak” a „nie” nawet włosa nie przewleczesz”,
• „Niewiasta, ogień i morze – to chodzi w jednej sforze”,
• „Nie ma ziela na babskie wesela, nie ma rutki na babskie smutki”,
• „Nie wierzcie żadnej niewieście, choćby miała lat i dwieście”,
• „Ani na wsi, ani w mieście nie trzeba wierzyć niewieście”.

Z porzekadłami o plotkarstwie i gadulstwie kłócić się nie zamierzam, chociaż to wcale nie od płci zależy i osobiście znam co najmniej kilku złotoustych panów. Palcem wskazywać nie będę, a przysłowia cytuję, bo brzmią zabawnie:

• „Niewiasta każda wielomówna”,
• „Cud nad cudami: niegadatliwa między niewiastami”,
• „Dwie niewieście, jarmark w mieście”.

Zastanawiające jest tylko to, że kobietom przypisuje się rozświergotanie, rozszczebiotanie, roztrajkotanie, a facet jeżeli już, to od razu mocny w gębie, rozdyskutowany, mowny.

Przysłowiową damską intuicję natomiast dziś określa się stwierdzeniem „Kobieta ma o jedno oko więcej niż mężczyzna”. Dawniej mawiano „Możesz mówić zawsze śmiele, że niewiasta chytre ziele”. A w ogóle czegokolwiek by o płci pięknej nie powiedzieć, to przecież „Z kobietami wielka bieda, lecz bez kobiet żyć się nie da”, bowiem chociaż „Z babą jest źle, to bez baby jeszcze gorzej”.

Warto wiedzieć, że gromadzeniem i opracowywaniem wszelkich przysłów zajmuje się paremiografia, a za pierwszy zbiór polskich porzekadeł uważane są wydane w 1618 r. „Przypowieści polskie” (Proverbiorum polonicorum) Salomona Rytwińskiego znanego także jako Rysinius Sarmata, Pantherus, Leucorussus. Rysinus zebrał ich 1800. Jego następcą był współczesny mu Knapius, czyli Grzegorz Knapski (1564-1638), jezuita, który zgromadził już kilkanaście tysięcy przysłów i w porządku alfabetycznym w słowniku zatytułowanym „Adagia Polonica, Przysłowia polskie wybrane, zdania moralne i powiedzenia dowcipne, przyzwoite, po łacinie i grecku odtworzone, którym, zwłaszcza ciemniejszym, przydano światła i wyjaśnienia z różnych pisarzy i w ogóle zaprawiono je różnorodnemi wiadomościami naukowemi”. Wymienione w tytule słówko „przyzwoite” jest w tym przypadku ważne, ponieważ Knapski zarzucał swojemu poprzednikowi spisywanie przysłów, jakie dziś nazwalibyśmy nieobyczajnymi. Nie przeszkadzało mu to jednak korzystać z tego wydawnictwa garściami.

Co do dzisiejszego zdjęcia, to kompletnie nie pamiętam, gdzie sfotografowałam tę barwną damę. Wiem tylko, że siedziała na kontuarze w jakiejś sympatycznej knajpce.


Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Przebudują Ikara

Przetarg na przebudowę ostatniego etapu ulicy Ikara rozstrzygnięty. Kolejna osiedlowa uliczka zostanie w pełni przebudowana. Nowa nawierzchnia ul. Ikara ułatwi codzienne ... <czytaj dalej>

Oni tu zostają

„Zostaję!” to hasło nowej kampanii promującej Gorzów, która ma zwrócić uwagę na zalety naszego miasta, dzięki którym jest ono doskonałym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

Nieczęsto zdarza się, aby tradycyjnie śpiewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeń na lat „dwieście”. Tak właśnie ... <czytaj dalej>

«	maj 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
		1	2	3	4	5
6	7	8	9	10	11	12
13	14	15	16	17	18	19
20	21	22	23	24	25	26
27	28	29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Grochówki żadnej tam nie widziałem tylko długa kolejkę po watę cukrową.
Nowy wojewoda nowe porządki.
<czytaj dalej>

Nie ma w Polsce wojska. Piknik 3majowy tylko to dowiódł żadnego czołgu ja płaci grunwaldzkim, bo wszystkie oddaliśmy Ukrainie. 2 taki i 2 Pilice <czytaj dalej>

a w gryfinie była super zabawa <czytaj dalej>

Obchody na "bogato". Już nawet nielegalne, za "tamtej" Polski były z atrakcjami.
Jakieś orkiestry, występy, tance, a tu <czytaj dalej>

Pierwsze zdjęcie od gory:radny Kaczanowski, zobacz, tam jest pomnik Pioniera, nic nie zrobiłeś, aby nie był zaniedbaany. Następna sprawa, ile imp <czytaj dalej>