Gontowiec Podróżny BLOG

14 lutego należy do św. Walentego i oczywiście do zakochanych, ale ja przewrotnie zacznę od… przekleństw. Dzisiaj nikt już nie pamięta tego sformułowania, tymczasem jeszcze w XIX wieku o ludziach nadużywających słów niecenzuralnych mówiono, że „Walentymi ciskają” lub „klną walentyńskimi diabłami.” Z jeszcze wcześniejszych zapisków wynika, iż o poprawne wysławianie się powinny dbać przede wszystkim panie, bowiem „Jeśli białogłowy będą o złych rzeczach myślić, Walentymi ciskać, to takie pewnie wyrodków i cudów narodzą.”

Był też czas, kiedy do św. Walentego orędowali przede wszystkim chorzy na epilepsję („Św. Walek narobić może kalek”). W obawie przed „ściągnięciem” jej na siebie lub swoją rodzinę, nie wypowiadano nawet żadnej z nazw padaczki. Określano ją jako chorość/ słabość/ cierpienia/ słabotę św. Walentego albo kaduk. Żegota Pauli w swoim „Słowniku przysłów i przypowieści ludu Galicji” (1838) instruował, by dla zapobieżenia chorobom wszelakim „Na święty Walenty puszczać krew choć z pięty”, bowiem „Św. Walek tych powali, co patronem go nie znali”, a w XVII w. funkcjonowało wśród ludu groźne przekleństwo: „Bodaj cię św. Walentego niemoc dopadła!”. O płaczących mawiano wtedy, że wyglądają „jakoby ich Walenty trząsł”. Mało tego – odsyłając kogoś w gniewie do przysłowiowego diabła, wołano: „Idźże do Walantego!”

W przysłowiach o Walentym nie ma ani śladu odniesień do wzniosłych uczuć, są za to wróżby pogodowe i przesądy gospodarskie. Pierwsze informują:

• „Gdy w św. Walek deszcz pada, drugą zimę zapowiada”,
• „Na świętego Walentego bywa już mróz do niczego, ale jak Walek się rozdeszcze, pewnie mrozy wrócą jeszcze”,
• „Święty Walenty bywa nieugięty i odmrozi pięty,” a wtedy to „na opał, wyżywienie i ubranie wyprzedawaj sprzęty”. Do tego samego odnosiło się kiedyś poznańskie przysłowie: „Na święty Walenty uciekają z domu centy” i to chyba jedyne porzekadło, które wcale się nie zestarzało. Wystarczy ulec krzyczącym wokół reklamom, opatrzonym czerwonymi serduszkami. Jak się człowiek rozpędzi, to faktycznie portfel wyraźnie chudnie.

Wśród przesądów gospodarskich dominowały ostrzeżenia: „Aby wróble prosa nie jadły, powinien gospodarz przed siejbą zmówić pięć modlitw do św. Walentego, a w czasie siejby nie powinien do nikogo się odzywać. Siać należy proso w ten dzień, na który przypadło święto św. Walentego, tj. jeżeli św. Walentego było w poniedziałek, siej proso także w poniedziałek, jeżeli chcesz, by ci się nie śnieciło”.

Mimo że „ciskanie Walentymi” jest coraz powszechniejsze, a sporo słów uważanych jeszcze niedawno za „nieparlamentarne” wybrzmiewa nawet w Parlamencie, dziś kojarzymy św. Walentego wyłącznie z pozytywnymi uczuciami i dlatego koniecznie muszę wspomnieć o moim ulubionym Walentym, który choć nie posiadał własnej rodziny i świętym nie został, to jednak dbał o zakochanych jak mało kto. To Walenty Snowadzki z Babimostu, założyciel fundacji wypłacającej posagi wszystkim babimojszczankom, które w danym roku wyszły za mąż. Warunek był jeden – dziewictwo w momencie zamążpójścia.

Urodzenie dziecka wcześniej niż dziewięć miesięcy po ślubie, eliminowało z listy oczekujących na wypłatę. Tę zresztą co roku wypłacano w innej wysokości, bowiem zależała ona nie tylko od liczby par nowożeńców w każdym roku, ale też od dochodu, jaki udało się uzyskać z prawie 48 ha ziemi przekazanej do fundacji przez jej założyciela. Przedsięwzięcie nosiło cudną, całkowicie jednoznaczną nazwę: „Na wyposażenie cnotliwych panienek babimostskich”. Jego kuratorami byli proboszcz i burmistrz. Wypłat zaprzestano dopiero po wojnie (niemal 120 lat po śmierci fundatora) i to wyłącznie z powodu upaństwowienia majątku Walentego. O filantropie jednak w Babimoście nie zapomniano. Staraniem Towarzystwa Miłośników Ziemi Babimojskiej jego nagrobek (na zdjęciu) został pięknie odnowiony. Jutro minie dokładnie 270 rocznica jego urodzin.


A my świętując Walentynki pamiętajmy, że dziś mamy również Dzień Czekoladek Nadziewanych Kremem Śmietankowym i Dzień Jedzenia w Towarzystwie oraz dobry czas na świętowanie Dnia Osób Nieśmiałych i Ukrytej Miłości.

Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Przebudowa Spichrzowej

Ostatnie przygotowania do rozpoczęcia przebudowy ulicy Spichrzowej. Konsorcjum firm TORMEL i WUPRINŻ, przebuduje ostatni, półkilometrowy odcinek ulicy Spichrzowej. Pierwsze prace ruszą ... <czytaj dalej>

UMCS z Jazz Clubem Pod Filarami

80 lat UMCS w Lublinie z Jazz Clubem „Pod Filarami”. W dniach 14 -17 maja 2024 roku w Akademickim Centrum Kultury ... <czytaj dalej>

Remont schodów

Nowe schody na Piaskach, obok lecznicza zieleń. Rusza remont schodów przy ul. Bohaterów Westerplatte, zejście do ul. Sczanieckiej. Skarpa przy schodach ... <czytaj dalej>

Obchody 900-lecia jubileuszu

W sobotę 11 maja br. w Ośnie Lubuskim odbędą się uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego. Przygotowania do tej ... <czytaj dalej>

«	czerwiec 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
					1	2
3	4	5	6	7	8	9
10	11	12	13	14	15	16
17	18	19	20	21	22	23
24	25	26	27	28	29	30

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Wybuduj se pod blokiem a nie w naczynie lotnisko <czytaj dalej>

każdy chce żyć wygodnie, w Warszawie kroi się już trzecie lotnisko. <czytaj dalej>

zdaje się, że w Gorzowie budowano już dwa lotniska. Baczyna, nikt nie wziął tego wariant pod uwagę. <czytaj dalej>

Czesław Miłosz
„Do polityka” z tomu „Światło dzienne” - 1953

Kto ty jesteś człowieku – zbrodniarz czy bohater?
T <czytaj dalej>

niech dalej liczą...... <czytaj dalej>