eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

sobota 27 kwietnia 2024 Felicja, Teofil, Zyta

eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

95 738 30 30

redakcja@egorzowska.pl

Gontowiec Podróżny BLOG

« powrót

Filip i filip

5 października. Faustyna, Igor ani Apolinary przysłów odimiennych nie przynoszą, więc dziś zaczynamy od chińskiej mądrości o nauczycielach: „Nauczyciel tylko otwiera drzwi do wiedzy, wejść musisz już sam”.To na okoliczność obchodzonego dziś prawie we wszystkich krajach Światowego Dnia Nauczyciela (od 1994 r., w rocznicę podpisania w 1966 r. opracowanej przez UNESCO „Rekomendacji w sprawie statusu nauczyciela”). Nasz rodzimy Dzień Nauczyciela jest starszy o ponad 20 lat. Ustanowiono go w 1972 r. Upamiętnia rocznicę powstania Komisji Edukacji Narodowej (1773) i od 1982 r. nosi oficjalną nazwę – Dzień Edukacji Narodowej.

Ponieważ jest pierwsza środa października, świętujemy też Dzień Pestek Dyni (od dziecka lubię je chrupać) oraz Dzień Efektywności Energetycznej, który ze swoim hasłem przewodnim „Oszczędzaj pieniądze. Redukuj węgiel. Oddychaj łatwiej”, dawno nie był tak aktualny.

A teraz słów parę o tym, że październik był kiedyś miesiącem międlenia. I wina. Dziś winobranie coraz bardziej wrześniowe się staje, natomiast „międlenie”, które jest słowem wieloznacznym, niesie ze sobą sporą warstwę kulturową, którą można podsumować tytułem opowiadania Marii Konopnickiej „Jak to ze lnem było”. I to nie tylko ze lnem, z konopiami także. Bo przecież „miesiąc październy” wziął się stąd, że – jak mówi przysłowie – „paździerze baba z lnu i konopi cierlicą bierze”. To właśnie w październiku powszechnie pracowano przy obróbce zdrewniałych części łodyg roślin włóknodajnych.

Bo z lnem i konopiami jest tak, jak z zasadą działania silnika, wtłoczoną do głowy na lekcji fizyki. Tylko tam jest ssanie-sprężanie-praca-wydech, a tu czynności do wykonania o wiele więcej: zbiór-suszenie-odziarnianie-roszenie-międlenie-trzepanie-czesanie-przędzenie-tkanie. Tak więc przez większą część miesiąca – niekiedy złośliwie choć nie bez racji nazywanego wietrznym październikiem – pracowano przy międlicach i tarlicach (cierlicach). Z ich pomocą zgniatano i łamano łodygi, najpierw na międlicy, a po dosuszeniu na cierlicy. Pozbawiony twardych łusek produkt wyczesywano specjalnym grzebieniem. Nie, nie zamierzam zagłębiać się w tajniki produkcji płótna. Bardziej zaciekawiła mnie ta niematerialna rola, jaką przypisywano obu roślinom.

Z etnografii można się dowiedzieć, że len należał do roślin przyjaznych człowiekowi. Wierzono, że lniana szata, najlepiej biała, ochroni przed wszelkimi możliwymi demonami, len w sypialniach, zwłaszcza dziecięcych, gwarantował spokojny sen, od uroków obwiązywano też lnem drzewa owocowe i domowe sprzęty.

Magiczna siła drzemała i w konopiach. Te również chroniły przed złymi mocami, ponadto służyły do zapomnianych wróżb miłosnych, praktykowanych w andrzejki (sporo było z nimi zachodu). W medycynie ludowej były złotym środkiem na wiele dolegliwości:
- dymem konopnym „morzono robaczki” w chorych zębach,
- paloną przy chorym słomą konopną wypędzano gorączkę (dym wypuszczano przez okno),
- antygorączkowe moce posiadała też zwykła nitka konopna; należało odmierzyć jej długość na psie (od głowy do ogona), zawiązać następnie na szyi chorego, a po siedmiu dniach zdjąć i obwiązać nią drzewo; niemoc znikała jak nitką odjął,
- konopna nitka była też panaceum na brodawki; wiązano na niej tyle supełków, ilu brodawek chciano się pozbyć i o północy, koniecznie podczas nowiu (będzie dopiero 25 października) chowano nitkę pod najbliższym kamieniem; można ją była stamtąd wyjąć dopiero, kiedy brodawki znikły,
- również wszelkie wysypki obwiązywano czerwoną nitką, potem przykrywano lnianą szmatką i przykładano pęczkiem konopi, które następnie zapalano, a po krótkiej chwili zdmuchiwano płomień; odmuchane rany należało przeżegnać i jeszcze dwukrotnie powtórzyć zabieg (nie ma zapisu o ojojaniu, chociaż powszechnie wiadomo, że ojojane obrażenia mniej bolą),
- soku z utłuczonych konopi używano do leczenia żółtaczki i łagodzenia bólów porodowych,
- odwar konopny stosowano w leczeniu alkoholików, ale rośliny musiały być do tego odpowiednio przygotowane; używano tylko tych wysianych jesienią, którym udało się przetrwać zimę i jeszcze wiosną dać odpowiedni plon,
- noszenie przy sobie kilkunastu ziaren konopi (koniecznie liczba parzysta!) wpływać miało na przytomność umysłu,
- no i nie można zapominać o wzmocnieniu sił fizycznych, chociaż wymagało to sporo dodatkowych zabiegów i z dzisiejszej perspektywy chyba lepiej wykupić sobie abonament na siłownię, niż w wigilię św. Wojciecha zabijać węża, zakopywać go w ziemi i siać na tym miejscu konopie, z których potem trzeba upleść sznur i się nim opasać. A co jak się zsunie?

Pamiętacie z „Potopu”, jak Zagłoba opowiadał o kuracji, którą zalecił panu Sapiesze? „Radziłem mu, iżby siemię konopne w kieszeni nosił i po trochu spożywał. (…) Od tej pory tak mu się dowcip zaostrzył, że i najbliżsi go nie poznają.”
Albo równie, a może i bardziej znana kwestia pana Onufrego: „(…) Bo w konopiach oleum się znajduje, przez co i w głowie jedzącemu go przybywa (…).”

Co jeszcze warto wiedzieć o konopiach?
- że nasiona miały/ mają zastosowanie kulinarne, np. wigilijna zupa zwana w centralnej Polsce „konepiunką” a na Śląsku „siemieniotką” (wierzono kiedyś, że ma magiczną moc i chroni przed świerzbem oraz wrzodami) albo „łochdziaki” – kresowe pierogi nadziewane farszem z siemienia konopnego,
- że na dawnej wsi stateczne gospodynie uprawiały skakane tańce, zwane konopnymi („na wysoki len i konopie”). Im wyżej podskakiwały, śpiewając przy tym: „Na len, na konopie, żeby się rodziły, żeby nasze dzieci nago nie chodziły”, tym lepszy miał być urodzaj.

No i na zakończenie jeszcze dwa popularne powiedzenia:
„Wyrwał się jak filip z konopi” („Wyskoczył jak filip z konopi”) – wcale nie dotyczy człowieka o imieniu Filip tylko… gwarowej nazwy zająca, który z tych rosnących na polach konopi wyskakiwał zazwyczaj w najmniej spodziewanym momencie. Troszkę tu namieszał nasz wieszcz narodowy, który w objaśnieniach do Księgi V „Pana Tadeusza”, gdzie cytował powyższe przysłowie, napisał: „Raz na sejmie poseł Filip ze wsi dziedzicznej Konopie, zabrawszy głos, tak dalece odstąpił od materii, że wzbudził śmiech powszechny w Izbie. Stąd urosło przysłowie: „wyrwał się jak Filip z Konopi”.

„Śmieje się jak diabeł w konopiach” ma proste wytłumaczenie. W niektórych regionach wierzono, że w konopnych zagonach pomieszkują wiedźmy, diabły i południce. Nawet Maria Konopnicka w jednym ze swych wierszy napisała:
„Jadą, jadą dzieci drogą,
siostrzyczka i brat,
i nadziwić się nie mogą,
jaki piękny świat.

Tu się kryje biała chata,
tu słomiany dach,
przy niej wierzba rosochata,
a w konopiach strach (…)”

Warto też zapamiętać słowa innego poety Władysława Syrokomli:
„Chowaj zimną ostrożność i w czynie i w słowie,
Bo Filipem z Konopi każdy cię nazowie.”
Ot co.

Tekst i foto Maria Gonta

5 października 2022 08:22, admin ego

« powrót

Dodaj komentarz:

Oni tu zostają

„Zostaję!” to hasło nowej kampanii promującej Gorzów, która ma zwrócić uwagę na zalety naszego miasta, dzięki którym jest ono doskonałym ... <czytaj dalej>

Pielgrzymki

Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia. Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ... <czytaj dalej>

200 lat dla pani Zofii

Nieczęsto zdarza się, aby tradycyjnie śpiewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeń na lat „dwieście”. Tak właśnie ... <czytaj dalej>

Prezydent w ministerstwie

Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego. - Z doświadczenia wiem, że najważniejsze są relacje bezpośrednie. Ustalenia, które zapadają wtedy ... <czytaj dalej>

Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę

"Sekwoja" Fundacja Jana Nowaka

ul. Podmiejska Boczna 10 lok. 145, Gorzów Wlkp.
tel. 95 732 47 44
branża: Fundacje, charytatywne instytucje <czytaj dalej>

Państwowa Inspekcja Pracy Okręgowy Inspektorat Pracy w Zielonej Górze Oddział

ul. Mościckiego 6, Gorzów Wlkp.
tel. 95 722 32 96
branża: Urzędy - pozostałe <czytaj dalej>

"Grosik" Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe Bartosz Tośta

ul. Herberta 3, Gorzów Wlkp.
tel. 95 736 89 86
branża: Artykuły gospodarstwa domowego - detal <czytaj dalej>

Kalendarium eventów

«	kwiecień 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

dodaj: imprezy@egorzowska.pl

Mała wielka sprawa

admin ego:

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

Znany gorzowski lekarz Ireneusz Czerniec zaprosił w niedzielę kandydatów do Rady Miasta, dziennikarzy oraz mieszkańców na spacer ulicami śródmieścia. „Porozmawiajmy i zobaczmy, cóż dobrego możemy zrobić dla naszego miasta, w celu ... <czytaj dalej>

Bez korzeni nie zakwitniesz

Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej zapraszają uczniów klas 4-7 <czytaj dalej>

Kto zdobędzie mural dla szkoły

Murale Pamięci „Dumni z Powstańców” to ogólnopolski konkurs dla szkół <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl

admin ego:

Rekordowa strata

Rekordowa strata finansowa PKP Polskich Linii Kolejowych S.A. za rok ... <czytaj dalej>

admin ego:

Kraina olejem płynąca

O Ponidziu mawiają, że to kraina winem i miodem płynąca. ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Alkoholowa mapa Polski

Ponad 95 tys. pijanych kierowców zatrzymała policja w 2023 roku. ... <czytaj dalej>

admin ego radzi:

Filiżanka kawy lub dwie

Czy wiesz, że filiżanka kawy może zdziałać więcej niż tylko ... <czytaj dalej>

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

Anonim_4577:

Dobrze! Bo wiele dobrych koncertów w tym sezonie.
Również w Sali Kameralnej. Także autorskie, naszych filharmoników. Wczoraj np. występ dw� <czytaj dalej>

Anonim_9617:

Jest tak bo zdurnieliśmy..... <czytaj dalej>

Anonim_9837:

Tę kwestię reguluje kościół katolicki
Nauczy się by wybierać dobro.

Ale feministkom temat jest obcy i stąd lewica czyli opieku <czytaj dalej>

Anonim_6779:

Zlikwiduje się wszelkie dyktaty i nakazy unijne, cofnie się unijne imunitety, bo za dużo zasłaniają. Generalnie unia przestanie mieć cokowliek <czytaj dalej>

Marek z Rybakowa:

Jedni mówią , że życie zaczyna się po "pięćdziesiątce", a inni że dopiero po drugiej.
Wszystkiego dobrego Pani Zofio ... <czytaj dalej>

eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej

Twoje imię: