Gontowiec Podróżny BLOG

Synagoga w Chmielniku jest jedną z największych w woj. świętokrzyskim. Powstała prawdopodobnie w pierwszej połowie XVIII w. na miejscu wcześniejszej, drewnianej, wzniesionej ok. 1630 r. Zanim została tym, czym jest obecnie – Ośrodkiem Edukacyjno-Muzealnym „Świętokrzyski Sztetl” – przetrwała, choć uszkodzona przez pożar w 1849 r. i potem odbudowana, a nawet rozbudowana. Nie obroniła się przed zniszczeniem wnętrza przez Niemców i zamianą na magazyn zbożowy, ale cierpliwie zniosła okres powojennego opuszczenia, by wreszcie doczekać się przekształcenia w 2013 r. w nowoczesne multimedialne muzeum prezentujące historię świętokrzyskich sztetli z blisko 100 gmin dawnej Kielecczyzny.

Sztetlami nazywano przedwojenne miasteczka żydowskie głównie na terenie dawnej Rzeczpospolitej Obojga Narodów, Podkarpacia, Bukowiny i Słowacji. Ich wielkość wahała się od kilkuset osób do nawet 20 tysięcy. Przed wojną w Chmielniku ponad 80% ludności stanowili Żydzi.

Chmielnicki Ośrodek Muzealno- Edukacyjny to bardzo ciekawe miejsce, dlatego szkoda, że nie dysponowaliśmy większym zapasem czasu na zwiedzanie. Placówka jest czynna do godz. 16:00, a my – z racji rozlicznych zajęć – dotarliśmy 40 min. przed zamknięciem. Pierwszym elementem rzucającym się w oczy po wejściu do głównej sali modlitewnej synagogi jest szklana bima wzorowana na osiemnastowiecznym oryginale wykonanym z kamienia. Bima to miejsce, z którego w trakcie nabożeństw odczytywano Torę. Ta w Chmielniku jest wyjątkowa, jedyna taka na świecie. Powstawała przez niemal dwa lata we wrocławskiej pracowni. Do jej wykonania użyto hartowanego szkła, a wszystkie elementy połączono ze sobą za pomocą specjalnego kleju utwardzanego promieniami UV. Ma 3,6 m wysokości i waży trzy tony.

Duże wrażenie zrobił też na nas Dom Cienia. Jest to czworoboczny monument ustawiony na przyległym do synagogi starym (nieistniejącym) cmentarzu żydowskim z XVII w. We wnętrzu czworoboku wypisano nazwiska miejscowej społeczności żydowskiej. Z nekropolii ocalało niewiele macew. Wszystkie umieszczono w formie lapidarium na terenie nowego, uruchomionego w XIX w. kirkutu.

Skoro nie mogliśmy więcej czasu spędzić w synagodze, postanowiliśmy pospacerować po Chmielniku. Odwiedziliśmy, a właściwie obejrzeliśmy z zewnątrz kościół parafialny z lat 1730-1783 (do środka mogliśmy zajrzeć tylko przez przeszklone drzwi wewnętrzne, ale dobre i to). Wędrując po uliczkach natknęliśmy się na kilka pomników. Jeden z nich nazwano Gęsią Studnią, chociaż wcale studnią nie jest, ma jednak inne ważne zadanie. Przypomina o tym, że symbolem Chmielnika była kiedyś gęś, a miasteczko słynęło ze smacznej gęsiny.

Na pamiątkowej tablicy umieszczonej w ścianie synagogi przeczytaliśmy „Historia nie biegnie głównymi traktami, ale przede wszystkim chodzi bocznymi ulicami spokojnych miasteczek”. I to jest prawda. W bocznych uliczkach Chmielnika nadal czuje się klimat przedwojennego sztetla. Miejsca związane z historią, nie tylko żydowską, są dobrze oznaczone i opisane. Szkoda jedynie, że nie ma tu ani jednej knajpki z żydowską kuchnią, bo idealnym zwieńczeniem pobytu byłaby możliwość zjedzenia np. przepysznych gęsich pipków albo czulentu.

Maria Gonta
foto Gontowiec Podróżny


Kliknij w wybrane zdjęcie aby powiększyć

Dodaj komentarz:

80 rocznica polskiej administracji

W 2025 roku przypada 80 rocznica ustanowienia polskiej administracji w Gorzowie Wielkopolskim. Z tej okazji w tym roku Dzień Pioniera ... <czytaj dalej>

Cynizm i manipulacja

Kiedy myślisz, że władze miasta nie mogą wymyślić już nic głupszego, przychodzi Gorzów Wielkopolski i mówi: "Potrzymaj mi wodomierz". Nowy pomysł, ... <czytaj dalej>

Umowy koalicyjne bez podstaw prawnych

Samorządowe "umowy koalicyjne": polityczna konieczność czy wypaczenie demokracji? W samorządach, w których w ostatnich wyborach Koalicja Obywatelska nie wprowadziła swojego prezydenta/wójta/burmistrza, ... <czytaj dalej>

Bezrobocie w górę

W lutym w Gorzowie było zarejestrowanych 1 508 bezrobotnych; ich liczba wzrosła o 62 osoby; wyrejestrowano 358 osób, zarejestrowano 420. ... <czytaj dalej>

To nie miało prawa się wydarzyć

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

15 Amazing Facts About Oven And Hob The Words You've Never Learned
stovetop <czytaj dalej>

5 Range Dual Fuel Cooker Projects That Work For Any Budget Range Dual Fuel Cookers - Instapaper.Com - <czytaj dalej>

To miasto jest upadłe mentalnością jego mieszkańców do której doprowadził deszczowiec oraz portal kluwaka gorzowianin codziennymi głupawymi in <czytaj dalej>

Trwa wycinka dziś złodzieja rana drzew wzdłuż z myśliborskiejnaz do Małyszyna. Wszystkie zaznaczone na czerwonym rana jak leci 100 letnie dęby <czytaj dalej>

W magistracie rządzą de..le.a na jego czele stron osioł wybrany przez beee barany mieszkańców którzy ideee poglądy i rozeznanie mają na podst <czytaj dalej>