12 lipca. „Kto w lecie próżnuje, w zimie głód poczuje”. Wiem, że ślęczenie nad domowymi zaprawami nie jest już tak powszechne, jak kiedyś i nawet ogródki służą bardziej do rekreacji niż upraw, jednak od zawsze lipiec był czasem zintensyfikowanych prac przetwórczych. „Co się w lecie zarobi i zrobi, to się w zimie stawi i strawi” – mawiano.

Czereśnie, wiśnie, porzeczki, agrest, brzoskwinie, ogórki – szczęśliwi posiadacze własnych krzaczków pakują teraz plony do słoiczków i zamrażarek. Pozostali mają wybór – albo nabyć jak najtaniej (o co coraz trudniej) dobre jakościowo warzywa i owoce na zaprawy, albo po prostu przez pozostałą część roku kupować je w miarę potrzeby, zaciskając zęby na widok cen. A skoro o kupowaniu mowa, to nie od rzeczy będzie wspomnieć, że właśnie dzisiaj obchodzimy Światowy Dzień Torby Papierowej, będący niejako kontynuacją Międzynarodowego Dnia bez Toreb Foliowych (3 lipca).

Trudno dziś wyobrazić sobie codzienne funkcjonowanie bez papierowych toreb właśnie – tych zwykłych, z brązowego papieru kraftowego, służących nam do przenoszenia zakupów, tych upominkowych o bajecznych kolorach, czasami nawet ozdobnie wytłaczanych, tych nazywanych cateringowymi (produkowanych dla cukierni, restauracji i barów szybkiej obsługi) i oczywiście tych najprostszych, zwanych śniadaniowymi. Wiele z nich pełni dodatkową funkcję ruchomego plakatu reklamowego. Idealnie nadają się, by zbierać do nich zioła (w przypadku załączonego zdjęcia była to pokrzywa).

Wszystkie są lekkie, zajmują mało miejsca, no i przebierać można w ich najróżniejszych kształtach i rozmiarach. Na dodatek są przyjazne środowisku. Zastanawialiście się kiedyś, komu je zawdzięczamy?
Okazuje się, że mają troje rodziców: dwóch ojców i matkę. Pionierem w tej dziedzinie był Francis Wolle, który w 1852 r. opatentował pierwszą maszynę do produkcji papierowych torebek. Prototypowym torbom daleko było do doskonałości: miały formę koperty, były płaskie, nie mogły samodzielnie stać i nie nadawały się do pakowania większych gabarytowo towarów.

Wynalazek Wolle’a udoskonaliła Margaret Knight. W 1870 r. stworzyła ona urządzenie, produkujące torby fałdowe (bardziej przestrzenne, z bocznymi fałdami) i klockowe (fałdy boczne plus płaskie dno). Maszyna w dodatku sama je cięła, składała i kleiła. O uznanie patentu musiała walczyć w sądzie, ponieważ jej projekt został wykradziony, zanim zdążyła go zgłosić. Wygrała, bo miała notatki, szkice i wielu wiarygodnych świadków, a złodziej zasłaniał się jedynie argumentem, iż kobieta nie byłaby w stanie stworzyć tak skomplikowanego mechanizmu. Nie wiedział biedaczek, że trafił na „żeńskiego Edisona.”

Kolejną ważną postacią papierowego biznesu okazał się Chas Stiwell. W 1883 r. zmodernizował on maszynę Margaret w taki sposób, że produkowała torby znacznie wygodniejsze do składania, przez co bardzo szybko zyskały przydomek samootwierających się (albo w skrócie S.O.S.). Kiedy jeszcze zrobiono w ich bocznych ściankach po dwie dziurki, przez które przeciągnięto sznurek (pomysł właściciela jednego ze sklepów), stały się prawdziwym hitem. Pojawienie się na początku XX w. supermarketów, dopełniło reszty.
Wprawdzie w 1965 r. wymyślono plastikowe worki, a w latach 70. i 80. do powszechnego użytku weszły reklamówki z tworzywa sztucznego, zwane foliówkami lub zrywkami, jednak w świadomych społeczeństwach, szala zwycięstwa znowu zaczyna przechylać się w kierunku toreb papierowych. Zwrot ku dbałości o środowisko naturalne, to dobry wybór.

Warto wiedzieć: Papier kraftowy (siarczanowy) – bardzo wytrzymały, gruby, nieprzepuszczający światła – wynaleziony został w 1879 r. w Gdańsku. Produkowany jest z makulatury z dodatkiem włókien pierwotnych (świeże włókna drzewne – maks. 5%). Charakteryzuje się bardzo wysoką odpornością na rozciąganie i większą od tradycyjnych materiałów pakowych trwałością. Słowo „kraft” pochodzi z języka niemieckiego i oznacza moc, krzepę, siłę.

Maria Gonta
Foto Bogdan Gonta