Gontowiec Podróżny BLOG

29 listopada. Jeszcze nie umilkły echa młodzieńczych zaklęć: „Hej! Kasiu, Katarzynko, gdzie szukać ciebie dziewczynko. O wróżby cię zapytam, czekaj – wkrótce zawitam”, a już nadszedł kolejny podobny wieczór. Jutro wspomnienie Andrzeja Apostoła, więc dziś „W wigilię świętego Andrzeja dziewkom z wróżby nadzieja”, „Noc Andrzeja świętego przywiedzie narzeczonego” i wreszcie „Na św. Andrzeja błyska pannom nadzieja”.

Oskar Kolberg zanotował, iż „w wigilję św. Andrzeja dziewczęta używają różnych guseł dla zbadania przyszłości, szczególniej dla dowiedzenia się o przyszłym swym narzeczonym”. Jest tych wróżb cała kolekcja, a część nadal stanowi urozmaicenie andrzejkowych zabaw i jest swoistym połączeniem wróżb kawalersko-panieńskich. Tylko nikt już nie przestrzega dawnych rytuałów, w myśl których w dzisiejszym spotkaniu mogły uczestniczyć wyłącznie dziewczęta stanu wolnego. Kobiety zamężne dopuszczano do pomocy w przygotowaniach oraz do interpretacji znaków, natomiast mężczyzn obowiązywał absolutny zakaz wstępu.



Lanie wosku, wyścigi butów, rzucanie monetą do naczynia z wodą (kto trafi, temu spełni się jedno wybrane marzenie), puszczanie łódeczek z udekorowanej świeczką z łupiny orzecha, losowanie kartek z przyszłymi zawodami (dla tych, którzy jeszcze nie pracują), papierowe serca z imionami, w które należy trafić szpilką, mając przy tym zawiązane – to zabawy ciągle znane i praktykowane. Dziś postanowiłam przypomnieć kilka innych, zanikłych już obrzędów andrzejkowych:

Ognie św. Andrzeja. Wierzono, że rozpalone wieczorem ogniska, do których wrzucano poświęcone zioła i bukiety, strzec będą obejścia przed złymi duchami. Wdychany przez dziewczęta dym gwarantować miał za to mocny proroczy sen o przyszłym małżonku.

Ogrody św. Andrzeja. Wzdłuż dróg prowadzących do domu, panny siały o zmierzchu (w tajemnicy i bez żadnych świadków) konopie, len lub owies. „Zagrabiając” je potem męskimi spodniami, powtarzały zaklęcie „Mój drogi Andrzeju, sieję, by przyszedł stąd miły sercu kawaler”.

Liczenie kołków (sztachet) w płocie przypominało zrywanie płatków kwiatka, tylko zamiast „kocha, lubi, szanuje, nie chce, nie dba, żartuje”, powtarzało się na zmianę „kawaler” i „wdowiec”. Na kogo wypadło, na tego bęc. Inną odmianą tej wróżby było liczenie ilości tychże sztachet. Nieparzysta liczba oznaczała staropanieństwo (przynajmniej na najbliższy rok), parzysta wróżyła znalezienie swojej pary. Niekiedy chłopcy dla zabawy smarowali wcześniej płoty sadzą.

Wróżenie przy pomocy zwierząt przyjmowało najróżniejsze formy. A to specjalnie wypiekane ciasteczka dla kotów, a to kulki z tłuszczu ulepione dla psów czy okruszki chleba dla kogutów. We wszystkich chodziło o jedno – czyj kęs został zjedzony pierwszy, ta dziewczyna pierwsza zmienić miała stan cywilny. Była jeszcze wersja z gąsiorem, któremu zawiązywano oczy i wpuszczano do izby, w której znajdowały się dziewczęta. „Do której gąsior swe skieruje kroki, ta najprzód pójdzie za mąż”.

Wróżenie z przędzy i z kądzieli. Uszyte z przędzy laleczki ustawiano na półeczce pod ścianą. Jeżeli spadły na siebie, powodzenie w miłości gwarantowane, kiedy jednak się to nie udało… cóż, można było spróbować innej wróżby. Niewielkie kłębuszki kądzieli natomiast należało podpalić. Uniesienie się ich w górę i połączenie oznaczało dozgonną miłość.

Wszystkie zabawy sprowadzały się do jednego: „Święty Andrzej wróży szczęście i szybkie zamęście". Dziś bardziej odpowiednie jest przysłowie „Czego ludziom trzeba, to sobie wywróżą”. Ja ciągle zastanawiam się, o czym mówił ten cień na zdjęciu zrobionym, bagatela, 12 lat temu. Wygląda trochę jak głowa greckiego posągu. Może czas wybrać się na greckie wakacje?

Tekst i foto Maria Gonta

Dodaj komentarz:

Przebudowa Spichrzowej

Ostatnie przygotowania do rozpoczęcia przebudowy ulicy Spichrzowej. Konsorcjum firm TORMEL i WUPRINŻ, przebuduje ostatni, półkilometrowy odcinek ulicy Spichrzowej. Pierwsze prace ruszą ... <czytaj dalej>

UMCS z Jazz Clubem Pod Filarami

80 lat UMCS w Lublinie z Jazz Clubem „Pod Filarami”. W dniach 14 -17 maja 2024 roku w Akademickim Centrum Kultury ... <czytaj dalej>

Remont schodów

Nowe schody na Piaskach, obok lecznicza zieleń. Rusza remont schodów przy ul. Bohaterów Westerplatte, zejście do ul. Sczanieckiej. Skarpa przy schodach ... <czytaj dalej>

Obchody 900-lecia jubileuszu

W sobotę 11 maja br. w Ośnie Lubuskim odbędą się uroczyste obchody z okazji dziewięćsetlecia ustanowienia biskupstwa lubuskiego. Przygotowania do tej ... <czytaj dalej>

«	styczeń 2024					»
P	W	Ś	C	P	S	N
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30	31

Piękna inicjatywa w brzydkim mieście

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

O ile tablice edukacyjne i "lecznicza zieleń" podrożą koszty inwestycji?
"... W naszym interesie jest by ten miś był jak najd <czytaj dalej>

Znowu " sami swoi". A wogóle czym oni się zajmują??? <czytaj dalej>

Tak miasto twój wójt sp...ł, że faktycznie rowerem lepiej jeździć, ale powstaje kolejne pole do....nadużyć/?/ Na początek, obowiązkowe kaski <czytaj dalej>

To proponuję jeszcze do każdego roweru, silnik odrzutowy, zestaw Wi-Fi, talerz satelitarny i co tam jeszcze w koszta można wrzucic :-) <czytaj dalej>

Ale pitolenie. Ani słowa o kolejce do "znachora" o bólu w krzyżu, o polityce i innych przyjemnościach wątpliwych u będących starymi l <czytaj dalej>