Smog to nie problem sezonowy. Latem także wdychamy spalany w piecach zÅ‚ej jakoÅ›ci wÄ™giel i Å›mieci. Co siÄ™ dzieje wtedy z naszym organizmem – tÅ‚umaczÄ… eksperci zapytani przez Forum Rozwoju Efektywnej Energii.
Sezon grzewczy skoÅ„czyÅ‚ siÄ™ wiosnÄ…, ale nikt nie ma zÅ‚udzeÅ„, że w chÅ‚odne letnie noce mieszkaÅ„cy dalej dogrzewajÄ… swoje domy lub podgrzewajÄ… wodÄ™ palÄ…c plastikowymi butelkami, opakowaniami czy pociÄ™tymi meblami. DookoÅ‚a widać kopcÄ…ce kominy, a wskaźniki szkodliwych substancji idÄ… w górÄ™.
Diagnoza: złe paliwo, stare piece
Piece na paliwa staÅ‚e w domach jednorodzinnych to w wiÄ™kszoÅ›ci urzÄ…dzenia znacznie wyeksploatowane i wiekowe. Åšredni wiek kotÅ‚a w Polsce przekracza 13 lat, a pieca kaflowego zbliża siÄ™ do 40 lat. Ponad 60 proc. kotÅ‚ów to urzÄ…dzenia dziesiÄ™cioletnie lub starsze, w których da siÄ™ spalić niemal wszystko.
- Dodatkowo, Polacy sÄ… dotkniÄ™ci ubóstwem energetycznym. 12,2 proc. populacji w 2016 r. miaÅ‚o trudność z zaspokojeniem swoich potrzeb energetycznych z powodu niskiego dochodu czy charakterystyki mieszkania. Skutkuje to tym, że stosujÄ… zÅ‚ej jakoÅ›ci albo przypadkowe paliwo - mówi
Marta Szymczak, koordynator Projektu Forum Rozwoju Efektywnej Energii, które podejmuje szereg inicjatyw promujÄ…cych nowoczesne i przyjazne Å›rodowisku źródÅ‚a energii. - WedÅ‚ug ostatnich danych, 72 proc. ubogich energetycznie wykorzystuje wÄ™giel jako podstawowe źródÅ‚o energii, 19 proc. drewno opaÅ‚owe, a jedynie 4,5 proc. ogrzewa siÄ™ gazem ziemnym, który jest niskoemisyjnym, przyjaznym Å›rodowisku, a przy tym efektywnym źródÅ‚em energii.
W efekcie, ponad poÅ‚owa miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem w Unii Europejskiej znajduje siÄ™ w Polsce, a sześć z nich plasuje siÄ™ w pierwszej dziesiÄ…tce tego niechlubnego rankingu. Wkrótce ma siÄ™ to zmienić. Parlament uchwaliÅ‚ ustawÄ™ antysmogowÄ…, która zakÅ‚ada zakaz palenia w piecach byle czym. PowstajÄ… też przepisy dotyczÄ…ce jakoÅ›ci dla paliw staÅ‚ych, zgodnie z którymi, zakazane bÄ™dzie sprzedawanie fatalnej jakoÅ›ci paliwa. Swoje robiÄ… także samorzÄ…dy, które odpowiednimi uchwaÅ‚ami wprowadzajÄ… standardy Å›rodowiskowe i realizujÄ… programy modernizacyjne. Wreszcie, roÅ›nie Å›wiadomość spoÅ‚eczna i presja najbliższego otoczenia. Do tego czasu jednak, dalej bÄ™dziemy oddychać zÅ‚ym powietrzem. Jakie szkody wyrzÄ…dza on naszemu organizmowi? Forum Rozwoju Efektywnej Energii zapytaÅ‚o o to lekarzy i ekspertów.
Objawy: zagrożenie zdrowia i życia
W zanieczyszczonym powietrzu unoszÄ… siÄ™ mikroczÄ…steczki, m.in. tlenki siarki, tlenki wÄ™gla, tlenki azotu, benzo(a)piren, sadza oraz pyÅ‚y zawieszone PM 10 i PM 2,5. Te trujÄ…ce zwiÄ…zki chemiczne z Å‚atwoÅ›ciÄ… przenikajÄ… do pÅ‚uc i krwiobiegu, a nastÄ™pnie, transportowane wraz z krwiÄ…, wyrzÄ…dzajÄ… szkody praktycznie we wszystkich ukÅ‚adach i narzÄ…dach wewnÄ™trznych. PrzyczyniajÄ… siÄ™ do wystÄ™powania oraz spotÄ™gowania wielu dolegliwoÅ›ci. Oto czarna lista niektórych chorób wywoÅ‚ywanych prze smog: zapalenie gardÅ‚a i choroby ukÅ‚adu oddechowego, przewlekÅ‚e zapalenie oskrzeli, choroby oczu, w tym zapalenie spojówek, niewydolność pÅ‚uc, astma oskrzelowa, osÅ‚abienie pÅ‚odnoÅ›ci, zaburzenia hormonalne, miażdżyca, choroby serca, nadciÅ›nienie, udar mózgu, nowotwory. Na co dzieÅ„ smog jest także sprzymierzeÅ„cem bezsennoÅ›ci, bólów gÅ‚owy i depresji.
- PrzewlekÅ‚e narażenie na zanieczyszczenia powietrza uszkadza mechanizmy obronne pÅ‚uc i może powodować objawy upoÅ›ledzenia sprawnoÅ›ci ukÅ‚adu oddechowego. To może powodować zwiÄ™kszanie siÄ™ czÄ™stotliwoÅ›ci wystÄ™powania nadreaktywnoÅ›ci oskrzeli, zakażeÅ„ dolnych dróg oddechowych oraz wywoÅ‚ywać zmiany strukturalne w miąższu pÅ‚uc – twierdzi dr n. med.
Piotr DÄ…browiecki z Wojskowego Instytutu Medycznego w Warszawie.
Oddychanie zanieczyszczonym powietrzem skraca dÅ‚ugość życia nawet o rok. WedÅ‚ug szacunków Europejskiej Agencji Åšrodowiska, z tego powodu umiera co roku w Polsce ok. 50 tys. osób. Pediatra i reumatolog dr
MaÅ‚gorzata Biernacka-ZieliÅ„ska tÅ‚umaczy, że oprócz kobiet w ciąży i osób starszych najbardziej narażone sÄ… dzieci.
- Smog upoÅ›ledza funkcje obronne dróg oddechowych, drażni i uszkadza nabÅ‚onek rzÄ™skowy oskrzeli, toruje drogÄ™ wirusom i rozmaitym bakteriom. Organizm usiÅ‚uje siÄ™ bronić, chcÄ…c usunąć szkodliwe czÄ…steczki poprzez wyksztuszanie i nadprodukcjÄ™ Å›luzu. Pojawia siÄ™ wiÄ™c przewlekÅ‚y i uporczywy kaszel - tÅ‚umaczy ekspertka.
U dzieci żyjÄ…cych w bardzo zanieczyszczonych aglomeracjach wystÄ™pujÄ… przewlekÅ‚e bóle gÅ‚owy, osÅ‚abienie, ciÄ…gÅ‚e zmÄ™czenie i zaburzenie koncentracji, a kobiety ciężarne rodzÄ… dzieci o mniejszej masie ciaÅ‚a, które sÄ… w późniejszym życiu podatniejsze na choroby. Zanieczyszczenia kumulujÄ… siÄ™ przy gruncie, dlatego maÅ‚e dzieci oddychajÄ…c powietrzem o jeszcze gorszej jakoÅ›ci przez usta, omijajÄ… nos jako element usuwania szkodliwych pyÅ‚ków - dodaje dr Biernacka-ZieliÅ„ska. NajwiÄ™kszy problem mogÄ… mieć z tym maluchy cierpiÄ…ce na astmÄ™ lub alergiÄ™.
Jak podaje Health and Environment Alliance (HEAL), miÄ™dzynarodowa organizacja zajmujÄ…ca siÄ™ wpÅ‚ywem Å›rodowiska na zdrowie, ponad poÅ‚owa wszystkich zgonów w Polsce jest spowodowana chorobami ukÅ‚adu oddechowego i sercowo-naczyniowego. Szacuje siÄ™, że przy przewlekÅ‚ym narażeniu na zanieczyszczenia powietrza, zagrożenie rozwojem chorób ukÅ‚adu oddechowego, chorób krążenia i chorób infekcyjnych może wzrosnąć nawet czterokrotnie, a chorób nowotworowych – nawet piÄ™ciokrotnie!
SpecjaliÅ›ci alarmujÄ… również, że zanieczyszczone powietrze w Polsce prowadzi m.in. do wzrostu liczby osób, które chorujÄ… na różnego rodzaju choroby alergiczne.
- W ostatnim dziesiÄ™cioleciu nastÄ…piÅ‚ dwukrotny wzrost czÄ™stoÅ›ci wystÄ™powania alergicznego nieżytu nosa, astmy i atopowego zapalenia skóry, mimo że stężenia alergenów pozostaÅ‚y w tym czasie na podobnym poziomie. To niemożliwe, żeby doszÅ‚o do zmian w strukturze genów odpowiedzialnych za rozwój alergii. ZmieniÅ‚o siÄ™ Å›rodowisko, w którym żyjemy - wyjaÅ›nia dr Piotr DÄ…browiecki, przewodniczÄ…cy Polskiej Federacji StowarzyszeÅ„ Chorych na AstmÄ™, AlergiÄ™ i POChP. - Z dekady na dekadÄ™ roÅ›nie poziom zanieczyszczeÅ„ w Å›rodowisku zewnÄ™trznym, a alergolodzy notujÄ… zwiÄ™kszonÄ… zapadalność na choroby alergiczne.
Recepta: bądź świadomy i daj dobry przykład
DÅ‚ugotrwaÅ‚e, skuteczne rozwiÄ…zanie problemu smogu wymaga dziaÅ‚aÅ„ systemowych. I choć wÅ‚adze podejmujÄ… dziaÅ‚ania prowadzÄ…ce do ograniczenia emisji i zanieczyszczeÅ„, problem smogu nie zniknie z dnia na dzieÅ„. Do tego czasu warto przestrzegać kilku podstawowych zasad: w czasie alarmów smogowych unikać przebywania na dworze i aktywnoÅ›ci fizycznej, unikać podróży w godzinach szczytu, należy dbać o dobre nawodnienie organizmu i lekkÄ… dietÄ™ oraz zadbać o powietrze w domu - ograniczyć wietrzenie, siÄ™gnąć po roÅ›liny zielone i oczyszczacze powietrza. WybierajÄ…c oczyszczacz powietrza należy upewnić siÄ™, żeby rzeczywiÅ›cie pomagaÅ‚ zamiast szkodzić. Dlatego należy wybierać przetestowane urzÄ…dzenia, np. przez Polskie Towarzystwo Alergologiczne lub zagraniczne instytuty, np. EuropejskÄ… FundacjÄ™ Centrum Badania Alergii (ECARF).
- Można także zadbać o swoje najbliższe otoczenie i dać dobry przykÅ‚ad sÄ…siadom. Zamiana pieców wÄ™glowych na kotÅ‚y gazowe może caÅ‚kowicie wyeliminować emisjÄ™ rakotwórczych skÅ‚adników smogu: bezno(a)pirenu i dwutlenku siatki oraz niemal caÅ‚kowicie emisjÄ™ tlenku wÄ™gla i pyÅ‚ów zawieszonych PM10 (ponad 99 proc.). O dwie trzecie spadÅ‚aby emisja dwutlenku azotu i niemal o poÅ‚owÄ™ dwutlenku wÄ™gla. Gaz pÅ‚ynny to czysto spalajÄ…ce siÄ™ paliwo. Jego użycie praktycznie nie generuje czÄ…stek staÅ‚ych i sadzy - mówi
Marta Szymczak z biura prasowego FREEE.
Więcej informacji na forumfree.pl