Rozmowa z konsultantem krajowym w dziedzinie epidemiologii z Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – PaÅ„stwowego ZakÅ‚adu Higieny prof.
IwonÄ… ParadowskÄ…-Stankiewicz.
WHO odnotowuje rocznie 40 milionów przypadków krztuÅ›ca na Å›wiecie, z czego okoÅ‚o 400 tysiÄ™cy osób umiera. Nie jest to wiÄ™c zapomniana choroba?
- Przeciwnie, w Polsce również zapadalność od kilku lat pozostaje na stabilnym, dość wysokim poziomie. Rocznie rejestrowanych jest okoÅ‚o 2 tysiÄ™cy przypadków, a część z pewnoÅ›ciÄ… pozostaje niezarejestrowana. To ostra choroba zakaźna ukÅ‚adu oddechowego, nazywana też kokluszem, charakteryzujÄ…ca siÄ™ ciężkimi napadami kaszlu. Przenosi siÄ™ drogÄ… kropelkowÄ…. Patogen, który jÄ… wywoÅ‚uje (Bordetella pertussis) wytwarza toksyny, z których najsilniejsza jest tzw. toksyna krztuÅ›cowa. Powoduje ona martwicÄ™ nabÅ‚onka dróg oddechowych, a w konsekwencji wydzielanie i zaleganie gÄ™stego Å›luzu, co jest przyczynÄ… kaszlu i wystÄ™powania trudnoÅ›ci z oddychaniem z charakterystycznym „pianiem”.
NawracajÄ…cy, ostry i ciężki kaszel jest typowy dla dzieci, u dorosÅ‚ych ma charakter przewlekÅ‚y i mÄ™czÄ…cy, istnieje wiÄ™c wiÄ™ksze ryzyko przeoczenia lub pomyÅ‚ki w różnicowaniu jego przyczyn.
Jak siÄ™ jÄ… rozpoznaje?
- PodstawÄ… jest wywiad lekarski dotyczÄ…cy objawów choroby oraz szczepieÅ„ przeciw krztuÅ›cowi, a po drugie wiedza, że zachorowania czÄ™sto wystÄ™pujÄ… w tzw. ogniskach, np. w szkoÅ‚ach, a wiÄ™c pytanie o kontakt z osobÄ… kaszlÄ…cÄ…. W postawieniu ostatecznej diagnozy pomaga pozytywny wynik badania PCR, wykonany z wymazu pobranego od pacjenta przez nozdrza z tylnej Å›ciany gardÅ‚a, gdyż paÅ‚eczki krztuÅ›ca bytujÄ… pomiÄ™dzy jamÄ… nosowÄ… a gardÅ‚em. Można również zastosować inne metody, np. wyhodowanie paÅ‚eczek krztuÅ›ca na okreÅ›lonym podÅ‚ożu czy badanie poziomu przeciwciaÅ‚ we krwi.
Czy objawy krztuśca można pomylić z SARS-CoV-2?
- Można, choć pewne objawy sÄ… charakterystyczne dla jednej i drugiej infekcji. Elementem wspólnym jest kaszel, przy czym w krztuÅ›cu może on być bardzo silny, uciążliwy i utrzymywać siÄ™ nawet przez co najmniej dwa tygodnie. JeÅ›li chodzi o wirus SARS-CoV-2, kaszel również może być objawem zwiastunowym, może siÄ™ utrzymywać i narastać, ale może także powodować dusznoÅ›ci. I to powinien być sygnaÅ‚ ostrzegawczy, który należy skonsultować z lekarzem. Ponadto w przypadku zakażenia koronawirusem w wiÄ™kszoÅ›ci przypadków wystÄ™puje gorÄ…czka, której nie ma w przypadku krztuÅ›ca.
Kto choruje na krztusiec?
- Grupami ryzyka sÄ… najmÅ‚odsze dzieci, przed otrzymaniem pierwszych dawek szczepionki przeciwkrztuÅ›cowej, a także nastolatki, kobiety w ciąży oraz osoby dorosÅ‚e i starsze, czyli praktycznie wszyscy, bo ta choroba nie patrzy na wiek. Przebycie krztuÅ›ca pozostawia kilkuletniÄ… odporność, nie mniej zdarzajÄ… siÄ™ powtórne zachorowania.
Podobnie wyglÄ…da sytuacja po szczepieniach – podanie peÅ‚nego cyklu, Å‚Ä…cznie z dawkami przypominajÄ…cymi powoduje, że odporność utrzymuje siÄ™ przez 5–7 lat, a wedÅ‚ug niektórych doniesieÅ„ naukowych – do 10 lat. Z tego powodu po 10 latach zalecane jest dla wszystkich szczepienie przypominajÄ…ce.
Jak przebiega cykl szczepień?
- W Polsce wedÅ‚ug Programu SzczepieÅ„ Ochronnych obowiÄ…zuje podanie peÅ‚nokomórkowej szczepionki przeciw krztuÅ›cowi DTPw w: 2, 3-4, 5-6 miesiÄ…cu życia oraz dawki uzupeÅ‚niajÄ…cej w 2 roku życia, zazwyczaj w 16-18 miesiÄ…cu życia (cykl podstawowy). Dzieciom po ukoÅ„czeniu 5 roku życia (w wieku 6 lat) podaje siÄ™ dawkÄ™ przypominajÄ…cÄ… szczepionkÄ… acelularnÄ… (DTPa). SzczepionkÄ™ o obniżonej zawartoÅ›ci antygenów bÅ‚onicy i krztuÅ›ca (dTap) otrzymuje w ramach szczepieÅ„ obowiÄ…zkowych mÅ‚odzież w 14 r.ż. (kolejna dawka przypominajÄ…ca). Od 2017 roku dodano zalecenie szczepienia przeciw krztuÅ›cowi (dTap) osób w 19 r.ż., w miejsce obowiÄ…zkowego szczepienia przeciw bÅ‚onicy i tężcowi.
Kto jeszcze powinien się szczepić?
- Osoby starsze, żeby chronić najmÅ‚odsze dzieci, z którymi majÄ… kontakt, a które nie zostaÅ‚y jeszcze zaszczepione. A ponadto kobiety w ciąży, bo nowo narodzone dziecko zyskuje odporność dziÄ™ki przeciwciaÅ‚om wytworzonym w organizmie matki. W celu ustalenia optymalnego terminu takiego szczepienia należy skonsultować siÄ™ z lekarzem. W przypadku dorosÅ‚ych sÄ… to szczepienia zalecane, a wiÄ™c odpÅ‚atne.
Jak siÄ™ leczy krztusiec?
- Antybiotykami (gÅ‚ównie makrolidami), bo jest to infekcja bakteryjna. Mimo wyzdrowienia, zanikajÄ…cy kaszel może siÄ™ utrzymywać przez kilka tygodni, a w skrajnych przypadkach nawet przez kilka miesiÄ™cy. Osoba przyjmujÄ…ca antybiotyk makrolidowy po piÄ™ciu dniach już nie zakaża innych.
Czy krztusiec można wykryć i leczyć za pomocą telemedycyny?
- Wprawione ucho lekarza może rozpoznać krztusiec po typowym charakterze kaszlu u maÅ‚ych dzieci. U dorosÅ‚ych może to być trudniejsze i wymaga dodatkowych badaÅ„, bo przyczyn przewlekÅ‚ego kaszlu może być u nich wiele, np. palenie papierosów.
Jakie mogą być powikłania krztuśca?
- MogÄ… wystÄ™pować u 6 na 100 chorych i najczęściej dotyczÄ… dzieci, które nie ukoÅ„czyÅ‚y 6. miesiÄ…ca życia. NajczÄ™stszymi powikÅ‚aniami sÄ…: zapalenia pÅ‚uc (najczÄ™stsza przyczyna zgonu u dzieci), a ponadto m.in. odma pÅ‚uca, zapalenie ucha Å›rodkowego, gÅ‚uchota, zÅ‚amanie żeber, pÄ™kniÄ™cie wrodzonego tÄ™tniaka, przepuklina, nietrzymanie moczu oraz powikÅ‚ania neurologiczne: drgawki, obrzÄ™k mózgu, krwawienie wewnÄ…trzczaszkowe itd. NajlepszÄ… metodÄ… unikniÄ™cia tych ciężkich powikÅ‚aÅ„ jest szczepienie, ponieważ daje odporność indywidualnÄ… i populacyjnÄ….
A co z profilaktykÄ… SARS-CoV-2?
- Może być swoista i nieswoista. Na tÄ™ pierwszÄ…, najbardziej skutecznÄ… jak szczepienia - musimy jeszcze poczekać. Pierwsze mogÄ… siÄ™ pojawić w I kwartale przyszÅ‚ego roku. Pozostaje nam wiÄ™c nieswoista profilaktyka, której podstawÄ… jest zdrowy styl życia, maseczki, dezynfekcja i dystans spoÅ‚eczny. Nikt z nas nie miaÅ‚ odpornoÅ›ci na koronawirusa, natomiast dziÄ™ki szczepieniom prowadzonym od wielu już lat możemy i powinniÅ›my siÄ™ szczepić przeciw krztuÅ›cowi.
Autoryzowany wywiad prasowy przygotowany przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia w zwiÄ…zku ze Åšwiatowym Dniem Zapalenia PÅ‚uc i zorganizowanÄ… z tej okazji XXIV edycjÄ… warsztatów Quo Vadis Medicina? pt. „Groźne zapalenia pÅ‚uc w dobie pandemii koronawirusa”, 2020.
foto pixabay
Oni tu zostajÄ…
„ZostajÄ™!” to hasÅ‚o nowej kampanii promujÄ…cej Gorzów, która ma zwrócić uwagÄ™ na zalety naszego miasta, dziÄ™ki którym jest ono doskonaÅ‚ym ...
<czytaj dalej>Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>200 lat dla pani Zofii
NieczÄ™sto zdarza siÄ™, aby tradycyjnie Å›piewane „sto lat”, z racji chwili, modyfikowano w sekwencji życzeÅ„ na lat „dwieÅ›cie”. Tak wÅ‚aÅ›nie ...
<czytaj dalej>Prezydent w ministerstwie
Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
- Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ...
<czytaj dalej>