To nowy projekt na gorzowskiej scenie kulturalnej. W pierwszą niedzielę lutego w teatralnej Art Cafe odbył się wieczór, którzy pomysłodawcy nazwali „Z Osterwą na ty”.

Jak powiedział Bartosz Bandura, zamysł zrodził się dwa tygodnie temu z potrzeby przyciągnięcia do teatru tych, którzy go jeszcze nie znają i skierowany jest do wrażliwych na słowo poetyckie dusz.

– Nasz teatr nosi imię Juliusza Osterwy i z tego właśnie powodu chcielibyśmy państwu przybliżyć, kim był – rozpoczął wieczór prowadzący Oliwer Witek i dodał: – A był to aktor, który jeździł po wielu teatrach, z czasem został doceniony, więc zaczął grać w Teatrze Rozmaitości i Teatrze Wielkim w Warszawie czy w Teatrze Starym w Krakowie. Potem reżyserował, został także dyrektorem teatrów w wielu miejscowościach. To osoba, która naprawdę wiele zrobiła dla polskiej kultury, a pracowała z takimi aktorami jak Ludwik Solski, Stefan Jaracz, więc jak na tamte czasy – z tuzami polskiego teatru – mówił. Przypomniał również, że prawdziwe nazwisko Osterwy brzmiało Maluszek.

Ale zamysł spotkań z Osterwą to również chęć stworzenia społeczności teatralnej. – Dlatego będziemy spotykali się raz w miesiącu w pierwszą niedzielę, właśnie w Art Cafe, na różne rzeczy. Na wiersze, na czytanie, na piosenki być może też, na czytanie performatywne tekstów sztuk i oczywiście na to, co nam przyjdzie do głowy – wyjaśniał Oliwer Witek. – Wymyśliliśmy, by nie układać żadnej kolejności, więc będzie losowanie.

Zaczęło się od Papuszy w wykonaniu Joanny Gindy-Lenart, która zastąpiła nieobecną Martę Karmowską. W ciepłej atmosferze, przy filiżance herbaty czy lampce wina, słuchaliśmy słów: Wisławy Szymborskiej i Andrzeja Bursy, Tadeusza Różewicza i Jana Grzegorczyka, Marcina Świetlickiego czy Mariana Hemara. Było żartobliwie i serio. Na zakończenie Bartosz Bandura zaprezentował trzy makabreski byłego sekretarza naszej noblistki Michała Rusinka, a na finał Magdalena Kasperowicz pięknie zaśpiewała „Nic dwa razy”.

W pierwszym wieczorze „Z Osterwą na ty” wystąpili: Magdalena Kasperowicz, Magdalena Dwurzyńska, Tina Popko, Joanna Ginda-Lenart, Oliwer Witek, Maciej Kotlarz, Dominik Jakubczak, Mikołaj Kwiatkowski, Bartosz Bandura. Pomoc techniczną zapewnił Maciej Zygmunt. W roli kurtyny, która pojawiała się kilka razy, wystąpił gong, czyli uderzenie w perkusyjny talerz.

Pierwszy wieczór salonu poetyckiego udowodnił, że tego typu wydarzenie ma swoich odbiorców, którzy już zapowiedzieli, że pojawią się w marcu. Koniecznie i Ty przyjdź, by zatopić się w słowach, które znaczą, by odkryć ich nowe sensy. Dziś, w ramach cytatu przypominam wiersz Mariana Hemara – czytał go Dominik Jakubczak – „Kto rządzi światem”. Przyznacie, że bardzo na czasie.

(...)
Nie wierzcie w bajki. Nie ma
żadnego Synhedronu,
sekretnych władców nie ma.
I nie ma "Mędrców Syjonu".

Także to bajka i bujda,
że "światem rządzą kobiety",
i nieprawda, że światem
rządzą Żydzi – niestety.

Nie my, tj. nie oni.
Nie Żydzi i nie masoni.
Nie mormoni, nie kwakrzy,
nie fabrykanci broni.

Nie junkrzy, nie sztabowi
wojskowi kondotierzy,
nie monopole, kartele,
bankierzy ni bukmacherzy,

Nie związki zawodowe,
nie "Standard Oil", nie Watykan,
nie internacjonałka
kalwinów czy anglikan;

nie międzynarodówka
komuny, czy "kapitału".
Ktoś inny. Kto, zapytacie.
Zaraz, ludzie, pomału.

Gotowiście na wszystko?
Ha, dobrze, jam też gotów.
Słuchajcie: światem rządzi
wielka zmowa idiotów.

Światem rządzi sekretna,
cóż, międzynarodówka
agresywnego durnia
i nadętego półgłówka.

Trade union grafomanów,
tajna loża bęcwałów,
klub ćwierćinteligentów,
konfederacja cymbałów,

areopag jełopów,
jałowych namaszczeńców,
pompatycznych ważniaków,
indyczych napuszeńców.

To oni, sprzymierzeni
w powszechnym związku, który
rozstrzyga o powodzeniu
teatru, literatury,

Gramofonowej płyty,
filmu, obrazu, symfonii,
to oni decydują
o kulturze, to oni.

Przydzielają posady
stypendia, nagrody, szanse,
ordery, renumeracje,
bonusy i awanse.

Samym instynktem głupoty
odnajdują się wzajem.
Rozumieją się wspólnym
językiem i obyczajem.

I hasłem, które woła
z ochotą raźną i rączą:
Kretyni wszystkich krajów
łączcie się! Więc się łączą.

Przeciw wszelkim ambicjom,
przeciw wszystkim talentom,
przeciwko swoim wrogom,
więc nam, inteligentom.

To oni - pan generał,
co dziś rozumie bezwiednie,
jak by tu, szach-mach, wygrać
wszystkie wojny poprzednie.

To cenzor, który skreśla
wszystkie mądre kawały,
tak, aby w rękopisie
same głupie zostały.
(…)

Ekonomista, który
kosztem ogólnej nędzy
uzdrowi "wymianę dewiz"
i "pokrycie pieniędzy".

To polityk, mąż stanu,
dyplomata, co wkopie
niewinnych ludzi w Azji,
w Afryce i w Europie

w tak trudne sytuacje,
w tak kręte labirynty,
w tak polityczne kanty,
w dyplomatyczne finty,

że z nich jedyne wyjście
na świat i na światło Boże –
przez wojnę, której nikt nie chce,
przez rzeki krwi i morze.

Cóż: oni nas trzymają
w ryzach, za twarz i pod batem.
to ONI - i to jest właśnie
ta mafia, co rządzi światem.

A jaka na nich rada?
Bo czuję, moi mili,
że z dziecięcą ufnością
pytacie mnie w tej chwili.

Muszę prawdę powiedzieć,
wbrew „ufności dziecięcej”:
niestety, nas jest za mało,
A durniów znacznie więcej.

My skłóceni, więc słabi.
Durnie zgodni, więc silni.
My się często mylimy.
Durnie są nieomylni.

My, sceptycy, zbłąkani
na ziemi i na niebie.
A oni tak aroganccy
i tacy pewni siebie.

I tacy energiczni,
że serce nam z trwogi mdleje.
- Ach, nie znam żadnej rady!
Mam tylko jedną nadzieję.

Żyję tylko tą drobną
otuchą i nadzieją,
że my umiemy śmiać się.
A durnie – nie umieją.

Kto wie, może po wiekach,
kto wie, może w oddali,
to jedno przed durniami
obroni nas i ocali.

Tym śmiechem nas zasłonię,
do serca was przygarnę.
I może nie pójdziemy
ze wszystkim, hm, marne.

1961

Tekst i foto Hanna Kaup