- Wszyscy mówili – łącznie z Morawskim i Furmanem – że Papusza nie umiała pisać. I że ona nie pisała, że to za nią ktoś tam napisał. A ja mówię: „A gdybym tak uwierzył, że jednak ona pisała?” – wspomina Leszek Bończuk.

Ze Stowarzyszeniami św. Eugeniusza de Mazenoda oraz Ludzie dla Miasta przygotowujemy dwa wydawnictwa w ramach dotacji na kulturę z Urzędu Miasta Gorzowa. Dziś – z okazji Międzynarodowego Dnia Romów, w 50. rocznicę I Światowego Kongresu Romów, który odbył się pod Londynem w 1971 r. –prezentujemy fragment wspomnień wieloletniego inspektora wojewódzkiego ds. kultury i sztuki Leszka Bończuka. Fragment dotyczy jego odkrywania poetki cygańskiej Papuszy.

- Wyszło to mniej więcej w ten sposób: A gdybym tak uwierzył? Bo przecież nie było nic. Żadnych dokumentów, tylko jakieś drobiazgi, jej podpis. Raz pisała przez „u” otwarte raz przez „ó” z kreską – wspomina Leszek Bończuk. – Ale kiedy zjawił się u nas student Gregory Kowalski, który zrobił dokumentalny film o Papuszy, powiedział, że dotarł w Muzeum Literatury Adama Mickiewicza w Warszawie do jej tekstów. I na tym filmie były faksymile różnych jej rękopisów, listów. Więc kiedyś byłem w Warszawie. Jach też coś tam załatwiał i Łazarski. Mówię: „Idziemy do Muzeum Literatury, tam muszą być jakieś dokumenty.” Wchodzę. Był tam kierownik rękopisów. Januszewski chyba się nazywał. Pytam:
- Czy ma pan coś Papuszy?
- Tak, pan Ficowski tu przekazał.
- Można zobaczyć?
- Tak.
I przynosi nam teczkę. A tam listy, oryginały i ten słynny wiersz „Pieśń cygańska z Papuszy głowy ułożona”. To poznałem. Cygańskiego nie znam, tylko parę słów, ale patrzę, tak, to ten wiersz, którym zachwycił się Tuwim i Przyboś, i inni.
- Czy można to skserować? – pytam.
- Tak.
Jeszcze wtedy zezwalano i w Związku Literatów Polskich też kserowałem, ale już po dwóch latach nie wolno było tego robić. Przywiozłem to wszystko i napisałem do „Ziemi Gorzowskiej”. I zaniosłem to pani Morawskiej, żeby przeczytała.
„Wie pani, daję to pani na noc” – powiedziałem. Potem mi tłumaczyła, że coś mąż mówił…

Dałem spokój. Było nie było. Nie mieliśmy tu dokumentów, bo wszystkie wziął Ficowski, więc zacząłem szukać. Coś znalazłem, Janusz Koniusz dał jakiś dokument i publikowałem w „Ziemi”, że pisała pamiętnik.
Potem namówiłem Edwarda Dębickiego, by poprosił Ficowskiego, by ten dał kilka wierszy, żeby coś tu u nas było. Edek od razu przy mnie zadzwonił do niego – byli już po imieniu. „Dobrze” – mówi Ficowski – i przysłał chyba trzy pierwsze strony pamiętnika Papuszy i z dwa wiersze. Ksera dałem też do biblioteki, a po dwóch latach znalazłem jeszcze sporo nagrań Papuszy w Radiu Szczecin i w Poznaniu w Radiu Merkury. Znalazł je dla mnie jeden aktor, który grał u nas w Gorzowie, a potem w Teatrze Nowym. Spisałem to wszystko, co ona mówiła – a w nagraniu wystąpiła jeszcze cała kapela harfiarzy Wajsa – i też dałem do „Ziemi”.

A potem Ficowski powiedział, że jak mamy już trochę tego, to żebyśmy brali wszystko i w 1996 r. sprzedał rękopisy. I dzięki temu są tutaj w Gorzowie.

Wysłuchała Hanna Kaup
Foto archiwum prywatne Leszka Bończuka

Dodaj komentarz:

80 rocznica polskiej administracji

W 2025 roku przypada 80 rocznica ustanowienia polskiej administracji w Gorzowie Wielkopolskim. Z tej okazji w tym roku Dzień Pioniera ... <czytaj dalej>

Cynizm i manipulacja

Kiedy myślisz, że władze miasta nie mogą wymyślić już nic głupszego, przychodzi Gorzów Wielkopolski i mówi: "Potrzymaj mi wodomierz". Nowy pomysł, ... <czytaj dalej>

Umowy koalicyjne bez podstaw prawnych

Samorządowe "umowy koalicyjne": polityczna konieczność czy wypaczenie demokracji? W samorządach, w których w ostatnich wyborach Koalicja Obywatelska nie wprowadziła swojego prezydenta/wójta/burmistrza, ... <czytaj dalej>

Bezrobocie w górę

W lutym w Gorzowie było zarejestrowanych 1 508 bezrobotnych; ich liczba wzrosła o 62 osoby; wyrejestrowano 358 osób, zarejestrowano 420. ... <czytaj dalej>

To nie miało prawa się wydarzyć

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy

Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog

Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert

Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum

What's The Job Market For Adult Toys For Sale Professionals Like?
Adult Toys For Sale <czytaj dalej>

To miasto jest upadłe mentalnością jego mieszkańców do której doprowadził deszczowiec oraz portal kluwaka gorzowianin codziennymi głupawymi in <czytaj dalej>

Trwa wycinka dziś złodzieja rana drzew wzdłuż z myśliborskiejnaz do Małyszyna. Wszystkie zaznaczone na czerwonym rana jak leci 100 letnie dęby <czytaj dalej>

W magistracie rządzą de..le.a na jego czele stron osioł wybrany przez beee barany mieszkańców którzy ideee poglądy i rozeznanie mają na podst <czytaj dalej>

Schody donikad zrobią i nitkę na dworzec (przebudowa za minimum 60mln tramwaj żeby pod dworzec do którego jest 200m od przystanku specjalnie zajez <czytaj dalej>