6 grudnia obchodzi imieniny sam Å›wiÄ™ty MikoÅ‚aj. Jako że to Å›wiÄ™ty o wielkim sercu, który udziela pomocy w każdej potrzebie, lista orÄ™dujÄ…cych do niego jest bardzo, bardzo dÅ‚uga. Nie można jednak nie wspomnieć o tym, że „Na Å›wiÄ™tego MikoÅ‚aja czeka dzieciÄ…t caÅ‚a zgraja: da posÅ‚usznym ciasteczko, zÅ‚ych przekropi rózeczkÄ…”, ale nawet on (i to pomimo najszczerszych chÄ™ci) nie da rady być u każdego dziecka osobiÅ›cie.
W zależnoÅ›ci od kraju czy rodzinnych zwyczajów – milusiÅ„scy mogÄ… dziÅ› znaleźć drobne upominki pod poduszkÄ…, w butach, w skarpecie, w specjalnej torbie zawieszonej na klamce dzieciÄ™cego pokoju albo w zupeÅ‚nie innych miejscach. „Na Å›wiÄ™tego MikoÅ‚aja ciekawość siÄ™ podwaja: panny patrzÄ… pod poduszki, czy tam nie ma jakiej duszki, a chÅ‚opczyki wprzód macajÄ…, jaki towar dla siÄ™ majÄ…”. Można jeszcze tak (choć nazywajÄ… to przysÅ‚owiem szewskim): „Na Å›w. MikoÅ‚aj do butów woÅ‚aj”.
Na zakoÅ„czenie tematu prezentowego jeszcze jedno pobożne życzenie: „ÅšwiÄ™ty MikoÅ‚aju, wywiedź nas do raju, daj nam tyle zÅ‚ota, ile mamy bÅ‚ota”. Przy okazji warto wspomnieć o jednym z funduszy dobroczynnych, dziaÅ‚ajÄ…cym w Krakowie od 1588 r. i nazwanym „skrzynkÄ… Å›wiÄ™tego MikoÅ‚aja”. Skrzynia znajdowaÅ‚a siÄ™ pod opiekÄ… Arcybractwa MiÅ‚osierdzia przy koÅ›ciele Å›w. Barbary, które szóstego grudnia każdego roku z zebranych w niej pieniÄ™dzy fundowaÅ‚o posagi ubogim pannom. MiaÅ‚y one umożliwić zamążpójÅ›cie lub wstÄ…pienie do klasztoru. SkrzynkÄ™ (wraz z Arcybractwem) zlikwidowano dopiero po II wojnie Å›wiatowej.
W tradycji ludowej Å›w. MikoÅ‚aj również zajmowaÅ‚ szczególne miejsce. W dniu jego Å›wiÄ™ta palono ogniska, kropiono też zwierzÄ™ta Å›wiÄ™conÄ… wodÄ…, aby w ten sposób uchronić je przed wilkami. („ÅšwiÄ™ty MikoÅ‚aju pasterzu dobytku, nie dopuść do stada wszelkiego ubytku”). W koÅ›cioÅ‚ach odprawiano nabożeÅ„stwa, na które lud przynosiÅ‚ specjalnie upieczone placki pszenne i chleby, masÅ‚o, serowe gomóÅ‚ki, drób i inne dary, na oÅ‚tarzach ukÅ‚adano lub wieszano wieÅ„ce z lnu i konopi, a do nich wÅ‚adano kurze lub gÄ™sie jaja. W „Ogrodzie fraszek” WacÅ‚awa Potockiego (1691) czytamy:
„Starym ksiÄ…dz pleban mówiÅ‚ z ambony zwyczajem,
Niech się każdy podzieli z świętym Mikołajem;
Nie chce li kto w dobytku szkody mieć od wilka,
WiÄ™c mu poÅ›le barana, gÄ™si i kur kilka.”
„Na Å›wiÄ™tego MikoÅ‚aja rozbestwia siÄ™ wilków zgraja” – wierzono, że tego dnia wilki gromadzÄ… siÄ™ w jednym miejscu i debatujÄ… nad przyszÅ‚ymi polowaniami. ÅšwiÄ™ty miaÅ‚ im wyznaczać, czyje krowy i owce mogÄ… zostać pożarte w przyszÅ‚ym roku, a czyje nie. NawiÄ…zaniem do tych wierzeÅ„ jest fragment napisanej przez MikoÅ‚aja Reja „Krótkiej rozprawy miÄ™dzy trzema osobami, Panem, Wójtem a Plebanem” (wydaÅ‚ jÄ… w 1543 r. pod pseudonimem Ambroży Korczbok Rożek):
„Alboć wezmÄ…, alboć daj - Tak kazaÅ‚ Å›w. MikoÅ‚aj.
Bo jeÅ›li mu barana dasz, Pewny pokój od wilka masz”.
W różnych regionach kraju „zamawiano” opiekÄ™ Å›w. MikoÅ‚aja w podobny sposób:
„ÅšwiÄ™ty MikoÅ‚aju!
Weź kluczyki z raju
Zamknij psa wściekłego
I wilka dzikiego.
Niech nie ziapie na tÄ™ rosÄ™,
Na której ja bydÅ‚o pasÄ™”
Lub tak:
„ÅšwiÄ™ty MikoÅ‚aju!
Trzymaj wilka w raju!
Trzymaj go za nogÄ™,
Aż trafiÄ™ na drogÄ™”.
Å»arliwÄ… modlitwÄ… (tzw. mikoÅ‚ajkÄ…) można też byÅ‚o odwrócić plagÄ™ gryzoni, nie rozumiem tylko dlaczego spod opieki wyjÄ™to trzodÄ™ chlewnÄ… „Na MikoÅ‚a strzeż bydÅ‚a i koni, a Å›winia psiajucha niech siÄ™ sama broni”.
Tak popularny Å›wiÄ™ty nie mógÅ‚ siÄ™ oczywiÅ›cie obejść bez przysÅ‚ów pogodowych. Gdy tego dnia padaÅ‚ Å›nieg, mawiano, że to Å›w. MikoÅ‚aj brodÄ… trzÄ™sie. Poza tym:
- „W MikoÅ‚aja gdy deszcz bÄ™dzie, caÅ‚a zima lekka wszÄ™dzie”,
- „Na MikoÅ‚a zima wstrzyma koÅ‚a” (chodziÅ‚o o zatrzymywane przez grudniowe mrozy koÅ‚a mÅ‚yÅ„skie),
- „Na MikoÅ‚a zdejmij koÅ‚a. Takie jego przykazanie: schowaj wóz, a zaprząż sanie”,
- „Åšw. MikoÅ‚a poÅ‚amie kola, a zima nastanie i zbuduje sanie”,
- „Ile Å›niegu przy MikoÅ‚aju, tyle trawy da drugi MikoÅ‚aj w maju” (09 maja – wtedy obchodzone jest liturgiczne Å›wiÄ™to przeniesienia relikwii Å›w. MikoÅ‚aja do Bari).
Nie zabrakÅ‚o też przysÅ‚owia adwentowego: „Åšw. MikoÅ‚a dziewki z karczmy wywoÅ‚a” (z powodu adwentu milkÅ‚a już muzyka w karczmach).
Z dzisiejszego zdjÄ™cia uÅ›miecha siÄ™ oczywiÅ›cie MikoÅ‚aj – nie Å›wiÄ™ty, tylko zwykÅ‚y i tym razem incognito (żeby nie powiedzieć incoGonto). UÅ›miech ma wprawdzie bardziej w domyÅ›le i wyjÄ…tkowo nie ubraÅ‚ corocznego czerwonego uniformu, ale nie ma siÄ™ co dziwić. Najwyraźniej MikoÅ‚aj przegapiÅ‚ odjazd ostatniego przedÅ›wiÄ…tecznego Ekspresu Polarnego… a może pociÄ…g odjechaÅ‚ za wczeÅ›nie?
Dla porzÄ…dku wspomnÄ™ tylko na zakoÅ„czenie o Dniu Lombardów, któremu patronuje MikoÅ‚aj z Miry. Branżę symbolizujÄ… trzy kule, wywodzÄ…ce siÄ™ podobno od trzech wypeÅ‚nionych monetami worków, ofiarowanych przez Å›wiÄ™tego trzem córkom biedaka, by te mogÅ‚y wyjść za mąż.
Tekst i foto Maria Gonta
Pielgrzymki
Tegoroczna piesza pielgrzymka powołaniowa odbędzie się w sobotę w sobotę 27 kwietnia.
Wyjście pielgrzymki na trasę z Paradyża do Rokitna nastąpi ...
<czytaj dalej>Prezydent w ministerstwie
Prezydent Gorzowa w Ministerstwie Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
- Z doÅ›wiadczenia wiem, że najważniejsze sÄ… relacje bezpoÅ›rednie. Ustalenia, które zapadajÄ… wtedy ...
<czytaj dalej>Tarasy jeszcze niedostępne
Woda w Warcie opada, odsÅ‚aniajÄ… siÄ™ zalane tarasy. Niestety, ze wzglÄ™dów bezpieczeÅ„stwa, nie mogÄ… być jeszcze udostÄ™pnione.
Zdecydowała o tym ekspertyza ...
<czytaj dalej>