czwartek 28 marca 2024     Aniela, Sykstus, Joanna
eGorzowska - internetowy dziennik Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej
szukaj    szukaj szukaj
Gontowiec Podróżny BLOG

« powrót
Mądre drzewa
eGorzowska - 11697_Q73HLs3R4HiK2g9w2u9k.jpg23 czerwca. „Jutro święty Janek, puśćmy na wodę wianek”, tyle, że z Nocą Świętojańską, to wcale nie taka prosta sprawa.

Nadejście lata zawsze było czasem radości mieszającej się z magią, dlatego niosło ze sobą mnóstwo obrzędów, wierzeń i przesądów. Szkopuł w tym, że konkretna data, a właściwie noc, podczas której świętowano, nie była jedna. Najpierw była to najkrótsza noc w roku, przypadająca na półkuli północnej z 21 na 22 czerwca. Potem, wraz z nasilaniem się kultu św. Jana Chrzciciela, pojawił się nowy termin obchodów – noc poprzedzająca wspomnienie tego świętego (z 23 na 24 czerwca).
Dziś mówi się, że całe zamieszanie powstało w związku z „próbą zasymilowania przez chrześcijaństwo pogańskich obrzędów związanych z przesileniem letnim”, a data świętowania zależy od kraju. Noc Kupały niekoniecznie więc równa się Nocy Świętojańskiej, a i obrzędy niekoniecznie się pokrywają. No i faktu, że „Przed świętym Janem najdłuższy dzień panem” zmienić się nie da.

O ile Sobótki, czyli palenie ognia i skoki przez ognisko nie są już tak powszechne jak dawniej, to nadal lubimy puszczać na wodę wianki, dziś jedynie nie ma to znaczenia matrymonialnego, ponieważ puszczają je wszyscy. Kiedyś robiły to tylko niezamężne dziewczęta, a chłopcy próbowali wyłowić z łodzi ten, który zrobiła ich ukochana, bowiem to wróżyło im rychły ślub. "Na święty Jan woda kwitnie" – mawiano.

Z wiankami jest też całkiem inna historia. Na Warmii, Mazurach, Pomorzu i w części Wielkopolski wcale ich nie spławiano, tylko ciskano za siebie (przez głowę) w kierunku drzewa. Jeżeli wianek na nim zawisł, gwarantował dziewczynie zamążpójście. Rzucało się nim do skutku, skrupulatnie licząc, ile razy spadł, bo to wskazywało liczbę lat w panieńskim stanie.

Ognie świętojańskie miały za zadanie odpędzić złe moce, dlatego wkładano do nich ciernie i rośliny parzące. Przed czarownicami, które właśnie tej nocy zbierały różne tajemnicze substancje potrzebne im do magicznych wywarów, broniono się za pomocą skrzyżowanych mioteł ustawionych w progu. Pomagały też porozwieszane w okolicy stare worki. Żadna wiedźma nie mogła przejść obok nich obojętnie. Musiała liczyć nici w tkaninie, a jeżeli nie skończyła tego przed pierwszą w nocy, po prostu traciła moc.

W Skandynawii wigilia św. Jana to niepraktykowany już czas odwiedzin świętych źródeł, których woda w tę jedyną noc uzyskiwała moce lecznicze. Zależnie od kraju i konkretnego źródła, trzeba się było napić leczniczej wody lub tylko w niej wykąpać, a potem obowiązkowo podziękować drobną monetą za dar. Może stąd wziął się zwyczaj wrzucania pieniążków do fontann?

Dania ma jeszcze jedną ciekawostkę, jest nią Midsommertræ – drzewko sobótkowe. Kiedyś istniał tu zwyczaj przystrajania wiankami i ziołami wybranego w danej wsi lub mieście drzewa, wokół którego tańczono wieczorem i w nocy. Drzewa przy świętych źródłach „ozdabiane” były tego dnia bandażami i innymi oznakami mających tam miejsce uzdrowień, ale do dziś zachowała się chyba tylko tradycja odwiedzania „mądrego drzewa” w Leestrup.

Mądre drzewa to okazy z rozdwojonym na pewnej wysokości pniem, który wyżej ponownie się zrasta. Powstały w ten sposób naturalny otwór, przejawiał w noc świętojańską działanie lecznicze. Przejście przez jego środek uwalniało człowieka od jednej z dręczących go dolegliwości lub wad, a pozostawienie na gałęzi fragmentu odzieży, przywiązywało doń to, czego się właśnie pozbyliśmy. Niby nikt już w to nie wierzy, mimo to mądre drzewo w Leestrup nadal obwieszone jest różnymi częściami garderoby. Jeszcze do niego nie dotarliśmy osobiście, mamy już jednak zapisaną jego dokładną lokalizację i z całą pewnością wybierzemy się tam podczas kolejnego pobytu w Danii.

Tymczasem za mądrymi drzewami rozglądam się po naszych okolicznych lasach. Na razie udało mi znaleźć takie, jak na załączonej fotografii, pewnie jednak nie wykaże ono zdolności leczniczych, ponieważ są to dwa wyraźnie osobne pnie, zrastające się dopiero na pewnej wysokości. Idealne powinno się najpierw rozdwoić, a potem zrosnąć.


Dziś obrzędy kupalne mieszają się ze świętojańskimi, nikt nie przywiązuje do nich znaczenia matrymonialnego i w dodatku obchody, noszące znamiona pikniku, zabawy lub wydarzenia kulturalnego, organizuje się najczęściej w najbliższy obu datom weekend.

Podejrzewam, że o zwyczajach nocy świętojańskiej w różnych krajach można napisać całkiem sporą książeczkę, tymczasem mi pozostało jeszcze kilka przysłów do zaprezentowania, więc zacznę od tych, które odwołują się do Wandy (obchodzącej imieniny właśnie dzisiaj).

„Wanda z Janem wianki puszczają po wodzie i wspólnie radzą o żniwnej pogodzie”. Warto też przyjrzeć się dzisiejszemu zachodowi słońca, bowiem „W dniu Wandy, gdy słonko bezchmurnie zachodzi, to i święty Jan pogodą rolników nagrodzi”.
Jest jeszcze napomnienie skierowane do rolników: „Już przed świętym Janem, zajmij się swym sianem” oraz spostrzeżenia pogodowe: „Przed św. Janem o deszcz trzeba prosić, potem sam się będzie rosić” albo troszkę inaczej ale o tym samym „Przed św. Janem o deszcz prosić nam potrzeba, gdyż po świętym Janie bez próśb dają go z nieba” . Wg Glogera gdy susza przed Świętym Janem plebani mawiali: „Do Świętego Jana proście parafianie wszyscy o deszcz, bo po Świętym Janie to i ja sam uproszę”.

Końcówka czerwca to wyjątkowo intrygujący czas.

Tekst i foto Maria Gonta


23 czerwca 2022 07:52, admin ego
« powrót
Dodaj komentarz:

Twoje imię:
 
II etap prac
28 marca rozpocznie się II etap prac na skrzyżowaniu ulic: Słowiańskiej, Żwirowej, Roosevelta i Kosynierów Gdyńskich. W czwartek (28 marca), na ... <czytaj dalej>
Wielki Tydzień
W Wielki Czwartek (28 marca) o godz. 10.00 w katedrze gorzowskiej bp Tadeusz Lityński będzie przewodniczył mszy św., podczas której ... <czytaj dalej>
Negocjacje rolników z rządem
Delegacja protestu rolników z S3 węzeł Myślibórz obejmującego trzy powiaty: gryfiński, myśliborski i pyrzycki brała udział wczoraj w negocjacjach pomiędzy ... <czytaj dalej>
Kalwaria Rokitniańska
W piątek 22 marca diecezjalne sanktuarium maryjne w Rokitnie zaprasza do udziału w nabożeństwie Kalwarii Rokitniańskiej urządzanym tradycyjnie w tygodniu ... <czytaj dalej>
Przeglądaj cały katalog lub dodaj swoją firmę
Marko Marek Olejniczak

pl. Słoneczny 20 m. 9, Gorzów Wlkp.
tel. 669 713 319
branża: Budowlane usługi - termoizolacja <czytaj dalej>

Kalendarium eventów
« marzec 2024 »
P W Ś C P S N
    
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
dodaj: imprezy@egorzowska.pl
Mała wielka sprawa
eGorzowska - adminfoto_admin.jpg
admin ego:
Piękna inicjatywa w brzydkim mieście
Znany gorzowski lekarz Ireneusz Czerniec zaprosił w niedzielę kandydatów do Rady Miasta, dziennikarzy oraz mieszkańców na spacer ulicami śródmieścia. „Porozmawiajmy i zobaczmy, cóż dobrego możemy zrobić dla naszego miasta, w celu ... <czytaj dalej>
Bez korzeni nie zakwitniesz
Archiwa Państwowe oraz Ministerstwo Edukacji Narodowej zapraszają uczniów klas 4-7 <czytaj dalej>
Kto zdobędzie mural dla szkoły
Murale Pamięci „Dumni z Powstańców” to ogólnopolski konkurs dla szkół <czytaj dalej>

aktualnie nie ma żadnej czynnej sondy
Robisz zdjęcia? Przyślij je do nas foto@egorzowska.pl
eGorzowska - image074.jpg
admin ego:
Szkoła wymaga zmian
Jak dobrze, że nie jesteśmy maturzystami. Pisze do mnie nauczycielka akademicka, ... <czytaj dalej>
admin ego:
Duńska wiosna z historią i nami w tle
Duńska wiosna wygląda na onieśmieloną, albo nie do końca jeszcze ... <czytaj dalej>
admin ego radzi:
Filiżanka kawy lub dwie
Czy wiesz, że filiżanka kawy może zdziałać więcej niż tylko ... <czytaj dalej>
admin ego radzi:
Wystarczą dane
Oszuści nie muszą wcale kraść portfela. Wystarczy, że zdobędą Twoje ... <czytaj dalej>
Blogujesz? Rób to lokalnie!
Wystarczy jedno kliknięcie w egoBlog
Masz problem?
Napisz do eksperta egoEkspert
Żadna sprawa nie zostanie bez odzewu. Daj znać na eGo Forum
Anonim_2329:
Zgadzam sie z oceną radnych.. Jestem emerytem, ale takiego bałąganu nie było, takiego tumiwisizmu. Ci radni powinni się wstydzic, że nie pilnowa <czytaj dalej>
FFFF:
Czy Ci bezRadni nie widzieli, nie chcieli widzieć jakości prac w centrum, parku Róż, dmuchania biurokracji w Urzedzie i spółkach, przedłużanyc <czytaj dalej>
Anonim_4777:
Wszyscy ci kandydaci......porownywac nazwiska, KRS i z własnych źródeł. To jest skok na kasę, dlatego głosujmy na .....niewidocznych. <czytaj dalej>
Anonim_9349:
Emeryci i ciemięgi tłumnie o idą głosować bo tak media każą nie widzą na kogo ale trzeba to wybiorą dając mięjsce pracy jakiemuś cielakowi <czytaj dalej>
Anonim_9349:
Na żadnego z tych ujow na plakatach nie zamierzam głosować!!
Maj miasto i region wygląda każdy widzi
Bo siermiegi takie tam siedzą od <czytaj dalej>
 
eGorzowska.pl - e-gazeta Gorzowskiej Agencji Dziennikarskiej