W ramach projektu Stowarzyszenia Åšw. Eugeniusza de Mazenoda "TÄ™ lekcjÄ™ trzeba odrobić" prezentujemy najstarszych gorzowian, którzy po II wojnie Å›wiatowej osiedlili siÄ™ na Zawarciu.

PisaliÅ›my już o Marii ZaÅ‚uskiej (http://www.egorzowska.pl/pokaz,czlowiek,6052,) i Antonim Golcu (http://www.egorzowska.pl/pokaz,czlowiek,6180,). DziÅ› Apolonia Obryk i jej córka Helena.

W domku przy ulicy Sielskiej na gorzowskim Zawarciu od ponad 70 lat (z przerwami) mieszka Apolonia Obryk z córkÄ… HelenÄ….
Do Gorzowa przez Skwierzynę przyjechały z Białorusi zimą 1946 r.
- To mieszkanie byÅ‚o wolne i tutaj przyprowadziÅ‚a nas moja znajoma. WyglÄ…daÅ‚o zupeÅ‚nie inaczej. Piece kaflowe byÅ‚y. Helcia miaÅ‚a trzy miesiÄ…ce, to jÄ… poÅ‚ożyÅ‚am na podÅ‚odze za piecem, bo nie byÅ‚o nawet Å‚óżka. TrafiliÅ›my tu w styczniu 1946 roku i do dzisiaj jesteÅ›my – mówi pani Apolonia.

Z Baranowicz do Gorzowa
Apolonia Obryk jest drobnÄ… niewysokÄ… 92-latkÄ… z piÄ™knymi siwymi wÅ‚osami. Jej córka Helena 19 października skoÅ„czy 70 lat. Å»adna z nich nie wyglÄ…da na swój wiek. Obie sÄ… peÅ‚ne życia i optymizmu. Bije od nich ciepÅ‚o i radość.

Pani Apolonia urodziÅ‚a siÄ™ 18 kwietnia 1923 r. w StrzaÅ‚owie, powiat Baranowicze (obecnie BiaÅ‚oruÅ›). StamtÄ…d pochodzili jej dziadkowie oraz rodzice, którzy mieli szeÅ›cioro dzieci. Najstarsza byÅ‚a Malwina, później Apolonia, Adam, Kazia, Janka i Bernard. Dwójka najmÅ‚odszego rodzeÅ„stwa już nie żyje. StrzaÅ‚owo Apolonia Obryk pamiÄ™ta doskonale, bo mieszkaÅ‚a tam do Å›lubu z Edwardem:
- WieÅ› byÅ‚a bardzo dÅ‚uga, poÅ‚ożona w póÅ‚kolu. Ze 170 domów. ByÅ‚a Å‚Ä…czka, byÅ‚ las. PiÄ™knie byÅ‚o! Do koÅ›cioÅ‚a mieliÅ›my z pięć kilometrów. Mój tata WÅ‚adysÅ‚aw PawÅ‚owski byÅ‚ zamożnym gospodarzem. Takich jak on, to byÅ‚o dwóch, może trzech na caÅ‚Ä… wieÅ›. MieliÅ›my konie, Å›winie. W sezonie tata musiaÅ‚ zatrudniać parobka do pomocy w gospodarstwie – wspomina.

Z przyszÅ‚ym mężem poznaÅ‚a jÄ… ciotka – siostra jej ojca. Åšlub odbyÅ‚ siÄ™ 19 listopada 1942 r. w Baranowiczach. Tam też mÅ‚odzi zamieszkali.
- To byÅ‚o piÄ™kne miejsce. ByÅ‚ domek, obok jeziorko… PiÄ™knie! Koszary byÅ‚y przez drogÄ™. Bardzo Å‚adnie byÅ‚o – uÅ›miecha siÄ™ pani Pola.
Wkrótce jednak Baranowicze opuÅ›cili. Gdy pod koniec II wojny Å›wiatowej przechodziÅ‚ tamtÄ™dy front. Musieli uciekać. - ByÅ‚am w ciąży. Mąż wiózÅ‚ mnie 40 kilometrów na rowerze. SchowaliÅ›my siÄ™ w murowanej piwnicy u mojego taty w StrzaÅ‚owie. Jak wróciliÅ›my później do naszego domu, to nie byÅ‚o nic. Wszystko rozkradli. Nie byÅ‚o nawet jednego kubka. Rzeczy dostawaliÅ›my od ludzi - mówi.

Pod koniec 1945 roku zdecydowali o wyjeździe na Ziemie Odzyskane. Mieli już dwoje dzieci: 16-miesiÄ™cznego syna Romana (dziÅ› mieszka po sÄ…siedzku) i trzymiesiÄ™cznÄ… córkÄ™ HelenÄ™. Do Polski wyjechaÅ‚a z nimi teÅ›ciowa Tekla Obryk, a także najstarsza siostra Apolonii Malwina Korsak, która ma dziÅ› 95 lat i mieszka przy ul. PrzemysÅ‚owej.
- ZostawiliÅ›my wszystko. WziÄ™liÅ›my tylko najpotrzebniejsze rzeczy. WsiedliÅ›my do wagonu towarowego. WysiedliÅ›my w Skwierzynie. JechaliÅ›my przez Terespol. Na BiaÅ‚orusi zostali rodzice i czwórka rodzeÅ„stwa. DziÅ› mieszka tam jeszcze dwójka z nich – Adam i Kazia. Kontaktujemy siÄ™ telefonicznie. Po wyjeździe do Polski byÅ‚am tam tylko raz w 1967 roku. Nie byÅ‚am na pogrzebach rodziców, ale na ich grobach – opowiada pani Apolonia.

Z Chicago do Baranowicz i...
10 marca 1910 r. przyszedÅ‚ na Å›wiat Edward Obryk, przyszÅ‚y mąż Apolonii. UrodziÅ‚ siÄ™ w Chicago i tam mieszkaÅ‚ przez pierwszych dziesięć lat swojego życia. Kiedy za oceanem zaczynaÅ‚ siÄ™ wielki kryzys gospodarczy, pochodzÄ…ca z JasÅ‚a matka Edwarda wróciÅ‚a z nim do Polski (ojciec zostaÅ‚ w Stanach). W okresie II wojny Å›wiatowej Edward Obryk zostaÅ‚ powoÅ‚any do wojska i znalazÅ‚ siÄ™ w Baranowiczach. Tam poznaÅ‚ swojÄ… przyszÅ‚Ä… żonÄ™. W 1945 osiadÅ‚ z niÄ… w Gorzowie. StÄ…d już nigdzie siÄ™ nie przenosiÅ‚. Aż do czasu, gdy ciężko zachorowaÅ‚, pracowaÅ‚ w ZakÅ‚adach PrzemysÅ‚u Jedwabniczego Silwana...

Całą historię przeczytacie już we wrześniu w specjalnie wydanym biuletynie.

Iga Borowska-Krajnik, Hanna Kaup
foto Hanna Kaup